Η Άλις Μονρό, η οποία το 2013 έγινε η πρώτη συγγραφέας από τον Καναδά που κέρδισε Νόμπελ Λογοτεχνίας, έπασχε από άνοια εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία. Αναγνωρίστηκε παγκοσμίως ως κορυφαία διηγηματογράφος και κατά την απονομή του Νόμπελ Λογοτεχνίας η Σουηδική Ακαδημία δεν δίστασε να τη συγκρίνει με τον Αντόν Τσέχωφ, τον διακεκριμένο ρώσο συγγραφέα του 19ου αιώνα. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην καναδική δημόσια τηλεόραση (CBC) μετά τη βράβευσή της με Νόμπελ, η Μανρό είχε πει πως η απήχηση που είχε το συγγραφικό της έργο την έκανε να ελπίζει ότι «ο κόσμος θα έβλεπε πλέον τη συγγραφή διηγημάτων ως σημαντική τέχνη, όχι ως κάτι με το οποίο πειραματίζεται κανείς μέχρι να γράψει ένα μυθιστόρημα». Στα ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει οι συλλογές διηγημάτων της «Μ’ αγαπάει, δεν μ’ αγαπάει», «Πάρα πολλή ευτυχία», «Ακριβή μου ζωή» και «Η αγάπη μιας καλής γυναίκας». Οι ηρωίδες των διηγημάτων της ήταν συνήθως γυναίκες που βρίσκονταν αντιμέτωπες με σκληρές δοκιμασίες, από έναν καταπιεστικό έγγαμο βίο μέχρι την σεξουαλική κακοποίηση. Γεννήθηκε στις 10 Ιουλίου 1931 στο Γουίνγκχαμ, μια μικρή κοινότητα του Οντάριο - στο οποίο εκτυλίσσονται αρκετά διηγήματά της - και έκανε τα πρώτα συγγραφικά της βήματα στα εφηβικά της χρόνια. Άρχισε να γίνεται γνωστή όταν διηγήματά της δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό New Yorker τη δεκαετία του 1970. Παντρεύτηκε τον Τζέιμς Μανρό το 1951 και εγκαταστάθηκε στη Βικτώρια της Βρετανικής Κολομβίας, όπου διατηρούσε βιβλιοπωλείο. Το ζεύγος απέκτησε τέσσερις κόρες - η μία πέθανε λίγες ώρες αφότου ήρθε στον κόσμο - και χώρισε το 1972. Ακολούθως, η Άλις Μανρό επέστρεψε στο Οντάριο. Ο δεύτερος σύζυγός της, ο γεωγράφος Τζέραλντ Φρέμλιν, πέθανε τον Απρίλιο του 2013. Το 2009 η Μανρό είχε αποκαλύψει ότι υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης (bypass) και ότι έδωσε μάχη με τον καρκίνο.

Στην οικοτεχνία παραγωγής και επεξεργασίας μελιού της Γεύσης Τουλουμίδου, που φιλοξένησε την εκδήλωση, απλώθηκε ένα γαστρονομικό μωσαϊκό από αυθεντικές συνταγές που καταγράφουν τις ιδιαιτερότητες των πληθυσμιακών ομάδων που ζουν όχι μόνο στην Κομοτηνή αλλά στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης τα τελευταία εκατό χρόνια.    Η Θεανώ Πασχάλη και ο Ζαφείριος Τσάκος είναι οι συγγραφείς του βιβλίου «Κομοτηνή στο πιάτο», που κυκλοφορεί από την «Κάπα Εκδοτική». Οι δυο νέοι και δραστήριοι συγγραφείς, με προσπάθεια και αγάπη συγκέντρωσαν και κατέγραψαν 174 παραδοσιακές συνταγές, έτσι όπως πέρασαν από γενιά σε γενιά, μέσα στις αρχοντικές στη γεύση αλλά απλές στην εικόνα, κουζίνες των γυναικών που τις κράτησαν ζωντανές.    Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που αυτό το ξεχωριστό βιβλίο αφιερώνεται σε γιαγιάδες που μαγείρεψαν, διέσωσαν και κράτησαν ζωντανές συνταγές που αποτελούν μέρος της πλούσιας διατροφικής παράδοσης του τόπου τους.    Το βιβλίο περιλαμβάνει -κατά ενότητες- αντιπροσωπευτικές συνταγές μιας σειράς πληθυσμιακών ομάδων της Κομοτηνής και της ευρύτερης περιοχής της Θράκης, όπως: Ανδριανουπολίτες, Ανατολικορωμυλιώτες, Σαρακατσάνοι, Κιζδερβενιώτες, Γκαγκαβούζηδες, Καρλικιώτες, Ηπειρώτες, Πομάκοι, Ρομά κ.ά. Εκπρόσωποι αυτών των ομάδων -και κυρίως γυναίκες, μοιράστηκαν με τους συντελεστές του βιβλίου όχι μόνο τις συνταγές αλλά και τις ιστορίες που κρύβονται πίσω από αυτές. Μοιράστηκαν μνήμες, αρώματα και γεύσεις που έρχονται από τα παιδικά τους χρόνια και τα οποία διατηρούν ακόμα στις οικογενειακές τους εστίες, παραλλαγμένα ενδεχομένως στα δεδομένα της εποχής.    Πραγματικοί συγγραφείς οι γυναίκες που διέσωσαν τις συνταγές    Ο Ζαφείρης Τσάκος, αναφερόμενος στο βιβλίο, τόνισε πως «οι πραγματικοί συγγραφείς είναι οι γυναίκες που μας αφιέρωσαν τον χρόνο τους, μας μίλησαν για τις παραδόσεις τους και κράτησαν ζωντανές όχι μόνο τις συνταγές αλλά και στις μνήμες που τις συνδέουν».    Από τη μεριά της, η Θεανώ Πασχάλη, μιλώντας για το βιβλίο, σημείωσε πως αυτό ξεκίνησε να δουλεύεται μέσα στην περίοδο της καραντίνας και λόγω των υγειονομικών μέτρων οι περισσότερες συνεντεύξεις με τις κυρίες έγιναν από το τηλέφωνο. «Θεωρώ», συνέχισε, «πως η επικοινωνία που είχαμε μαζί τους ήταν για τις ίδιες μια μοναδική συντροφιά, περίμεναν να τις καλέσουμε στο τηλέφωνο να μιλήσουμε για να τις κρατήσουμε συντροφιά. Μέσα σε αυτή την επικοινωνία τις ζητήσαμε να μας περιγράψουν τις κουζίνες των παιδικών τους χρόνων έτσι όπως κρατήθηκαν στις μνήμες του μυαλού τους. Μέσα από το βιβλίο μάθαμε πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία για την κουζίνα και τα τρόφιμα που ήταν άγνωστα στους περισσότερους, όπως για παράδειγμα για τη συντήρησή των φρούτων μέσα στα άχυρα».    Ο δημοσιογράφος και διευθυντής του δημοτικού ραδιοφώνου Ξάνθης Τηλέμαχος Αρναούτογλου, που παρουσίασε την εκδήλωση, στον χαιρετισμό του υπογράμμισε πως το βιβλίο «Κομοτηνή στο πιάτο» τεκμηριώνεται και υποστηρίζεται από ιστορικά στοιχεία και πλούσια βιβλιογραφία, γεγονός που το κάνουν να είναι πολυδιάστατο. Ολόκληρη η διατροφική ιστορία της Κομοτηνής και κατ' επέκταση της Θράκης, αποτυπώνεται στις σελίδες αυτής της ιδιαίτερα καλαίσθητης έκδοσης, που σχεδίασε ο ταλαντούχος Γιάννης Τσίγκας.    Η Γεύση Τουλουμίδου, που τα τελευταία χρόνια μέσα στο ολάνθιστο κτήμα της παραδοσιακής οικοτεχνίας μελιού «MELIGEYSIS» φιλοξενεί πολλές ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις που σχετίζονται με την ιστορική παράδοση της ευρύτερη περιοχής της Θράκης, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ευχαρίστησε τον Σύλλογο Πομάκων Ξάνθης και την πρόεδρό του Εμινέ Μπουρουτζή, τον Σύλλογο Ποντίων Χορευτών Τραντελλένες και την Εύρηκα Πουτακίδου για τα εξαιρετικά φαγητά που μαγείρεψαν σημειώνοντας πως κάθε συνταγή, ανάλογα με τον τόπο που παρασκευάζεται, έχει διαφορετική ονομασία, αν και περιλαμβάνει τα ίδια υλικά.  

Πρόκειται για το «Αιματοβαμμένος μεσημβρινός ή Το δειλινό κοκκίνισμα στη Δύση», που κυκλοφόρησε πρόσφατα σε δεξιοτεχνική -έξοχη- μετάφραση του Γιώργου Κυριαζή από τις εκδόσεις Gutenberg. Το βιβλίο, που μεταφράζεται για τρίτη φορά στα ελληνικά, κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το 1985, αφήνοντας μάλλον μέτριες εντυπώσεις στην κριτική, αλλά έχει αναδειχθεί κατά τη διάρκεια του αιώνα μας σε μυθιστόρημα ολκής, μολονότι είναι βουτηγμένο στη βία, το αίμα και τη βουβή απόγνωση. Κάτι που ίσως να συγκράτησε τους πρώτους κριτικούς του, όπως και τους πολλούς σκηνοθέτες και παραγωγούς, οι οποίοι ξεκίνησαν κατ’ επανάληψη την προσπάθεια για την κινηματογραφική μεταφορά του, χωρίς ποτέ οτιδήποτε να ευοδωθεί. Ο Μακάρθι γεννήθηκε στο Τενεσί. Ήδη με το πρώτο του μυθιστόρημα, «The Orchard Keeper» (1955), κερδίζει το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του Ιδρύματος Φόκνερ. Με τον «Αιματοβαμμένο μεσημβρινό» (μτφρ. Σπήλιος Μενούνος, 1992, και Αύγουστος Κορτώ, 2011) θα γίνει περιζήτητος στο διεθνές στερέωμα. Ακολουθεί η «Τριλογία των Συνόρων» με τα μυθιστορήματα «Όλα τα όμορφα άλογα» (μτφρ. Αλέκος Μπενρουμπής, 2000), «Το πέρασμα» (μτφρ. Άννα Παπασταύρου, 2003) και «Πεδινές πολιτείες» (μτφρ. Αλ. Μπενρουμπής, 2009). Μεγάλη ανταπόκριση συναντούν και τα «Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους» (μτφρ. Αύγ. Κορτώ, 2008) και «Ο δρόμος» (μτφρ. Αύγ. Κορτώ, 2007), που κατάφεραν να γίνουν κινηματογραφικές ταινίες, αντίθετα από, τι συνέβη με τον «Αιματοβαμμένο μεσημβρινό». Ο Μακάρθι βραβεύτηκε, μεταξύ άλλων, με το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου, με το Βραβείο Κριτικών ΗΠΑ το 1992 («Όλα τα όμορφα άλογα») και με το Πούλιτζερ λογοτεχνίας το 2007 («Ο δρόμος»). Τι ακριβώς γίνεται, όμως, με τον «Αιματοβαμμένο μεσημβρινό»; Ένας δεκατετράχρονος από το Τενεσί, τη γενέτειρα, υπενθυμίζεται, του Μακάρθι, που αναφέρεται απλώς ως «το παιδί», περιπλανιέται στα σύνορα του Τέξας με το Μεξικό στα μέσα του 19ου αιώνα. Όταν θα συναπαντηθεί με τη συμμορία Γκλάντον, θα αρχίσει να ξετυλίγεται στη δράση μια σφιχτή όσο και βαριά αλυσίδα σφαγών. Η συμμορία εξοντώνει σωρηδόν Ινδιάνους για να τους πάρει και να πουλήσει το σκαλπ (το τριχωτό της κεφαλής τους), φτωχούς Μεξικανούς, στρατιώτες του μεξικανικού στρατού, αλλά και όποιον ή ό, τι σταθεί μπροστά της: άσχετους σε δρόμους και μπαρ, μωρά παιδιά, σκύλους και άλογα. Με την ίδια πάντοτε ψυχρότητα, ψυχρότητα που συμμερίζεται και ο τριτοπρόσωπος, αντικειμενικός αφηγητής, ο οποίος στήνει γύρω από την εξωφρενική συμμορία ένα μονίμως ρημαγμένο τοπίο με πλήθος άλλους νεκρούς (σε διαλυμένα καραβάνια, σε διαφορετικά σημεία της ατέλειωτης πορείας της, σε ακατοίκητες τοποθεσίες), και με κάτι σαν εγγενή προδιάθεση για την καταστροφή.   Με σαφή, ξεχωριστής ακρίβειας λόγο, με κοφτές προτάσεις, με διαλόγους οι οποίοι σχεδόν δεν διακρίνονται από τα αφηγηματικά μέρη του κειμένου, ο Μακάρθι αγκαλιάζει τη φύση με έναν δραματικό λυρισμό ενισχυμένο από νατουραλιστικές ή ακόμα και εξπρεσιονιστικές παραμέτρους, αναγκάζοντας το περιβάλλον να συμμετάσχει στα πάθη των ανθρώπων - όχι για θρηνήσει τη μοίρα τους, αλλά για να υποβάλει πιο υποβλητικά το χάος τους. Φύση, τοπία και τελετουργικοί θάνατοι στον «Αιματοβαμμένο μεσημβρινό» γίνονται ένα με την ανθρώπινη κακία, συμπυκνωμένη στο πρόσωπο του δικαστή Χόλντεν. Πανύψηλος, άτριχος, θηριώδης, εξεζητημένος λόγιος και δεινός εκτελεστής, ο Χόλντεν κρατάει και το κλειδί για να επιδώσει το μήνυμα το οποίο θα εκπέμψει ο συγγραφέας. Ο πόλεμος είναι ιερός, λέει ο δικαστής, και η ισχύς του είναι η ισχύς του αφανισμού ο οποίος θα επιφέρει μια ολομέτωπη ανακαίνιση του σύμπαντος. Εντοπίζουμε ασφαλώς εδώ έναν γνωστικιστικό ή μάλλον έναν νιτσεϊκό απόηχο, όμως «Ο αιματοβαμμένος μεσημβρινός» δεν είναι, υπό αυτή ακριβώς την έννοια, ούτε η βίαιη ιστορία της Αμερικής (με την απάλειψη των Ινδιάνων από προσώπου γης, με τις ιστορικές διεκδικήσεις επί του Μεξικού και με τη φονική κουλτούρα της οπλοφορίας) ούτε η ηθική και η πολιτική της καταγγελία. Εκείνο που κατατρώγει επί της ουσίας τον Μακάρθι είναι η ριζωμένη πεποίθηση για την προαιώνια ικανότητα των δυνάμεων του Κακού, η καταστατική έλλειψη εμπιστοσύνης σε οποιαδήποτε ανθρώπινη δυνατότητα - η μηδενική αξία κάθε θετικής ενέργειας και η υπαρξιακή καταβύθιση στο απόλυτο κενό. Πίσω, βεβαίως, από τις σιωπές και την άρνηση της αφήγησης να ταυτιστεί με το παιδί, με τον Χόλντεν και με τη μανία της αποσάθρωσης η οποία τους εκτρέφει, είναι πιθανόν να ανακαλύψουμε μια μετα-αποκαλυψιακή ηθική για το τέλος του ανθρώπινου είδους. Ο «Αιματοβαμμένος μεσημβρινός» αποτελεί μια ειδολογική μίξη του γουέστερν με το ιστορικό μυθιστόρημα. Ιστορικό μυθιστόρημα επειδή ο αφηγηματικός χρόνος εκκινεί μετά τη λήξη του πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού, ύστερα από την αναμεταξύ τους σύγκρουση για το πού ακριβώς βρίσκονταν τα σύνορα με το Τέξας. Οι ΗΠΑ επέβαλαν μια έκταση που φτάνει δυτικά από το Ρίο Γκράντε μέχρι τον Ειρηνικό Ωκεανό. Είναι οι περιοχές στις οποίες κινούνται μεταξύ 1848 και 1849 οι μυθιστορηματικοί ήρωες μαζί με τους χρυσοθήρες και τον ασυγκράτητο τυχοδιωκτισμό τους. Είναι επιπλέον τα χρόνια της συνεργασίας της συμμορίας Γκλάντον με τις μεξικανικές αρχές. Το πλαίσιο αυτό δίνεται χαλαρά στο μυθιστόρημα του Μακάρθι, υποστηρίζοντας, ωστόσο, έστω και έτσι το ιστορικό του πρόσημο. Όσο για το γουέστερν, είναι προτιμότερο να μιλήσουμε για παρωδία γουέστερν ή για αντι-γουέστερν αφού κανένα από τα τυπικά χαρακτηριστικά του γουέστερν (αγώνας για την επιβολή του νόμου, σκληροί πλην τίμιοι άντρες, άτεγκτη θέληση για εγκατάσταση στη γη και φιλόδοξα σχέδια για το μέλλον) δεν ισχύει στην περίπτωσή του - κανένα από αυτά δεν προλαβαίνει καν να τεθεί προκειμένου να ανατραπεί. Μένει ο μαγικός μυθιστορηματικός κόσμος, που αποσπά τη λαχανιασμένη προσοχή μας χωρίς να υμνήσει αισθητικά το Κακό - θα σπεύσει απλώς να μνημονεύσει τη δαιμονική του παρουσία.

Έζησε στο Παρίσι για λίγα χρόνια πριν επιστρέψει στη Νέα Υόρκη. Παρά την επιτυχία του ως συγγραφέας, αντιμετώπισε προσωπικές δύσκολες στιγμές, συμπεριλαμβανομένου του θανάτου του γιου του, που κατηγορήθηκε για ανθρωποκτονία εξ αμελείας. Όμως, η λογοτεχνική του κληρονομιά παραμένει ένα σημαντικό μέρος της σύγχρονης λογοτεχνίας.

Ο Άγγλος καλτ τραγουδιστής-τραγουδοποιός και ηγέτης των συγκροτημάτων The Soft Boys και The Egyptians περιγράφει μια περίοδο 12 μηνών της πρώιμης εφηβείας του στο βιβλίο, καταγράφοντας τη δύσκολη μετάβασή του σε ένα νέο σχολείο και τις επακόλουθες εμμονές του με τους Beatles, τον Μπράιαν Ίνο, τον Τζίμι Χέντριξ και πολλούς άλλους μουσικούς. Το βιβλίο θα κυκλοφορήσει από την Akashic Books στις ΗΠΑ στις 28 Ιουνίου.    

Ο συγγραφέας, διανοούμενος, στιχουργός, συλλέκτης, επιχειρηματίας, εμπνευστής και δημιουργός του Ogdoo Music Group, με σταθερό σημείο αναφοράς και άξονα το ελληνικό τραγούδι, καταπιάνεται, στα κείμενά του, με τα πρόσωπα και τα ορόσημα της ελληνικής κουλτούρας, που άφησαν διαχρονικό στίγμα στη χώρα μας.   Ανασύρει αναμνήσεις - προσωπικές και συλλογικές - και περιγράφει γλαφυρά και παραστατικά, γεγονότα στα οποία έγινε μάρτυρας, παραθέτει άγνωστες πληροφορίες και σχολιάζει με την ιδιαίτερη διεισδυτική του ματιά και προσέγγιση, το κοινωνικό γίγνεσθαι κατά τη διάρκεια μιας ιστορικής περιόδου της Ελλάδας που χαρακτηρίστηκε από την αναζήτηση ισορροπίας μεταξύ εξωστρέφειας και πολιτιστικής παράδοσης. Ελευθερίου, Γκάτσος, Παπαδόπουλος, Σπανός, Λοΐζος, Κηλαηδόνης, Νταλάρας, Νικολόπουλος και δεκάδες άλλες προσωπικότητες που διαμόρφωσαν το ελληνικό τραγούδι και τον πολιτισμό, ξεπηδούν από τις σελίδες του τόμου μέσα από την ιδιαίτερη ματιά του συγγραφέα, που είχε την τύχη να τους γνωρίσει και να τους συναναστραφεί, προσωπικά και επαγγελματικά. Εμβληματικοί δίσκοι του ελληνικού ρεπερτορίου, λαϊκό σινεμά, ραδιόφωνο, καφενεία, αναψυκτήρια, κόμικς, κινηματογράφος, παραστάσεις και συναυλίες, βρίσκουν τη θέση τους στις σελίδες του βιβλίου, ενώ δεν λείπουν και οι πολυάριθμες αναφορές σε διεθνή γεγονότα και προσωπικότητες που έγραψαν τη δική τους ιστορία, στη διάρκεια αυτών των δεκαετιών. Προλογίζουν οι: Λευτέρης Παπαδόπουλος, Χρήστος Νικολόπουλος και Κώστας Μπαλαχούτης. Ένα εξαιρετικό βιβλίο - ταξίδι αναμνήσεων και νοσταλγίας, μια βουτιά στα μικρά και τα μεγάλα σημαντικά, που σηματοδοτούν και δίνουν υπόσταση στην κοινή πολιτιστική κληρονομιά μας.   Λίγα λόγια για τον Νίκο Αναγνωστάκη Ο Νίκος Αναγνωστάκης γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε οικονομικά στην ΑΣΟΕΕ, στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων με εξειδίκευση στο μάρκετινγκ. Από μικρή ηλικία αναζήτησε τη σκληρή δουλειά και ήρθε σε επαφή με την αγορά των φαρμακευτικών προϊόντων. Με κύριες αρχές την ποιότητα και την αξιοπιστία, ίδρυσε την Vican ΑΕ που σήμερα θεωρείται ως μια από τις πιο επιτυχημένες εταιρείες εισαγωγής ορθοπαιδικών και παραφαρμακευτικών προϊόντων της χώρας. Στη συνεχή και διαρκή ανοδική πορεία της εταιρείας έχει για συμμάχους τα δύο του παιδιά, τη Μαρία και τον Αντώνη. Η αγάπη του για τη μουσική και η στενή σχέση του με σημαντικές προσωπικότητες του μουσικού περιβάλλοντος, τον οδήγησαν να δημιουργήσει το Ogdoo Music Group με δράσεις την διαδικτυακή ενημέρωση και ιστορική καταγραφή της διαδρομής και της εξέλιξης του ελληνικού τραγουδιού (ogdoo.gr) και παράλληλα τη δισκογραφική εταιρεία (Ogdoo Music) καθώς και τον εκδοτικό οίκο (Όγδοο). Η σπορά όλων των παραπάνω είναι ήδη εντυπωσιακή έχοντας αφήσει ξεχωριστά αποτυπώματα στο χώρο του πολιτισμού. Αγαπημένη του ενασχόληση είναι η στιχουργική, την οποία βλέπει όμως όχι ως ένα παράπλευρο «επάγγελμα», αλλά ως χόμπι. Τον λόγο του έχουν μελοποιήσει και αποδώσει κορυφαίοι συνθέτες και ερμηνευτές με αποτέλεσμα όμορφα τραγούδια που εκτιμήθηκαν και αγαπήθηκαν απ’ το κοινό. Ως «πολιτισμικός» συλλέκτης και ερευνητής, πριν από μερικά χρόνια υπέγραψε την έκδοση του πολυτελούς άλμπουμ «Ο άγιος της φωτογραφίας», με πρωτότυπα καρτ-ποστάλ (100-120 ετών), του σπουδαίου καλλιτεχνικού φωτογράφου Στέφανου Στουρνάρα, η οποία απέσπασε εξαιρετικές κριτικές. Ψίθυροι από Μελάνι Σκέψεις και ματιές, μνήμες και όνειρα για το τραγούδι, τις τέχνες, τον πολιτισμό και τον άνθρωπο Σελίδες: 256 Τιμή: 18 ευρώ ISBN: 978-618-86949-2-7 Εκδόσεις Όγδοο

Ο διπλός τίτλος παραπέμπει σε δύο κείμενα. Το «Πράγα, ένα ποίημα που χάνεται» δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Le debat» το 1980 ενώ, το «Ογδόντα εννιά λέξεις», δημοσιεύτηκε στο ίδιο περιοδικό πέντε χρόνια αργότερα, για να ενταχθεί το 1986 στο διάσημο έργο του Κούντερα «Η τέχνη του μυθιστορήματος», το οποίο κυκλοφόρησε το 2023 από την Εστία, σε νέα έκδοση, και σε μετάφραση Γιάννη Η. Χάρη. Την εποχή κατά την οποία πρωτοδημοσιεύονται τα δύο κείμενα του σημερινού βιβλίου, ο εκπατρισμός του Κούντερα από την τότε Τσεχοσλοβακία στη Γαλλία είναι πρόσφατος. Το ζήτημα που πρωτίστως τον απασχολεί συνδέεται με την εικόνα, την οποία έχει σχηματίσει για την Πράγα η δυτική Ευρώπη - η Δύση, όπως την ονομάζει ο Κούντερα, συμπεριλαμβάνοντας στην ίδια ζώνη και τις ΗΠΑ. Το «Πράγα, ένα ποίημα που χάνεται» αποτελεί προάγγελο ενός άλλου κειμένου, που θα δημοσιευτεί στο «Le debat» το 1983 με τίτλο «Ο ακρωτηριασμός της Δύσης ή Η τραγωδία της Κεντρικής Ευρώπης» και κυκλοφόρησε από την Εστία το 2023 σε μετάφραση του ακαταπόνητου Γιάννη Η. Χάρη, έχοντας δημοσιευτεί ως βιβλίο μόνο λίγους μήνες νωρίτερα στα γαλλικά. Βασική, σε αυτό το πυκνό δοκίμιο, είναι η έννοια της Κεντρικής Ευρώπης, η οποία αντλεί ένα κρίσιμο μέρος της ταυτότητάς της από τον κεντροευρωπαϊκό πολιτισμό, με συνθέτες όπως ο Ούγγρος Μπέλα Μπάρτοκ, οι Τσέχοι πεζογράφοι Φραντς Κάφκα και Γιάροσλαβ Χάσεκ ή ο Πολωνός Βίτολντ Γκομπρόβιτς, ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους του παραλόγου. Η ουγγρική εξέγερση του 1956, η Άνοιξη της Πράγας του 1968 και οι πολωνικές κινητοποιήσεις από το 1956 μέχρι και το 1970, έρχονται σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τη Σοβιετική Ένωση, προκαλώντας ένα μείζον πολιτικό δράμα και αφήνοντας πίσω τους ένα βαθύ τραύμα. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η Δύση δεν έβλεπε στα «μικρά έθνη» της Τσεχίας, της Ουγγαρίας και της Πολωνίας τον πόθο τους για αυτονομία και ανεξαρτησία, αλλά μόνο το στενό πολιτικό τους πρόβλημα. Τα «μικρά έθνη» (με ευδιάκριτη την επίδραση του εβραϊκού στοιχείου) δεν συνιστούν στη σκέψη του Κούντερα αφορμή για πατριωτική έξαρση, για έναν εθνικισμό των ανίσχυρων και των αδύναμων, που θα μετατρέψει τους νάνους σε γίγαντες. Η κουλτούρα των «μικρών εθνών», η ουσία και το βάρος της σοφίας τους, λειτουργούν σαν κρυμμένοι σβώλοι από χρυσό στο πλαίσιο μιας σταδιακής έκπτωσης τόσο των πολιτικών όσο και των πολιτισμικών αξιών. Ανάλογος είναι ο προσανατολισμός του Κούντερα και στο «Πράγα, ένα ποίημα που χάνεται». Ο Χάσεκ και ο Κάφκα ανεβαίνουν τώρα στο προσκήνιο για να σηματοδοτήσουν, παρά τις τεράστιες μεταξύ τους διαφορές, έναν καινούργιο τρόπο μυθιστορηματικής γραφής, ο οποίος αρνείται να μείνει στο γενεαλογικό δέντρο του ήρωα και στην οικογένειά του, προτιμώντας να δείξει και να προβάλει το παρόν του αντί να ανασκαλέψει και να αναμηρυκάσει το παρελθόν του. Με αυτόν τον καινούργιο τρόπο, όμως, ο Χάσεκ και ο Κάφκα πλησιάζουν την κοινωνία τους από μια οπτική η οποία επιζητεί να συλλάβει τα εξωστρεφή αρνητικά χαρακτηριστικά της: τη γραφειοκρατία που συνεπάγεται έναν αδήλωτο πλην άκρως επικίνδυνο ολοκληρωτισμό στην πεζογραφία του Κάφκα και τη στρατοκρατία που αποκαλύπτει τη γελοιότητα του κρατικού αυταρχισμού στο μυθιστόρημα του Χάσεκ. Το ίδιο ισχύει και για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης που απασχολούν τον Τσέχο συνθέτη και λαογράφο Λέος Γιάνατσεκ.   Στις αρχές του 20ου αιώνα ο Γιάνατσεκ, ο Χάσεκ και ο Κάφκα αλλάζουν την πορεία της τέχνης στον τόπο τους, μαζί με τον ιδρυτή του τσέχικου στρουκτουραλισμού Γιαν Μουκαρέφκσι και τους Τσέχους υπερρεαλιστές. Όλοι θα συνομιλήσουν, ο καθένας από τη σκοπιά του, με τη μαγική παράδοση της Πράγας, με τη συνένωση της επινοητικής φαντασίας και της σκληρής πραγματικότητας σε ένα καλλιτεχνικό ιδίωμα και σε μια θεωρητική έρευνα όπου συστεγάζονται παραγωγικά η παράδοση και ο μοντερνισμός. Όταν τα μυθιστορήματα του Κούντερα αρχίζουν να μεταφράζονται στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου, εκείνος ανακαλύπτει περίτρομος πως τα τσέχικα, που είναι η μητρική του γλώσσα, υψώνουν απαγορευτικό τείχος για την πιστή μετάφραση των έργων του. Ο ίδιος πιστεύει στη σημασία της πιστής μετάφρασης με ιερή προσήλωση και ελέγχοντας εξονυχιστικά τις μεταφράσεις των μυθιστορημάτων του αποκτά μια οξύτατη αίσθηση για το τι σημαίνει εννοιολογική ακρίβεια ή για τον αντίκτυπο που έχουν οι πολλαπλές σημασίες μιας λέξης. Έτσι, στο «Ογδόντα εννιά λέξεις» θα καταρτίσει ένα αιχμηρό λεξιλόγιο, εξετάζοντας μεταξύ άλλων τις έννοιες της πολιτικής, του μηνύματος, του έργου, του μυθιστορήματος, του μυθιστοριογράφου, του ρυθμού και της φάρσας. Κλειδιά όχι μόνο για τη λογοτεχνία, την υψηλή ευρωπαϊκή του παιδεία και τον πολιτικό προβληματισμό του, αλλά και για το βάθος της ευαισθησίας ή για την πρωτοτυπία των συλλογισμών του. Είναι ο Κούντερα με τον οποίο έχουμε συναντηθεί κατ' επανάληψη σε όλη τη διάρκεια της ζωής και της συγγραφικής του δράσης, αλλά και ο Κούντερα με τον οποίο θα ξανασυναντηθούμε αναπόφευκτα στο μέλλον.

«Υπήρξε η δεύτερη μεγαλύτερη τραγωδία σε αριθμό θυμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο, υπήρξαν δεκάδες νεκροί, τραυματίες και εγκαυματίες μέσα σε μόλις δυόμισι ώρες. Είναι ένα μείζονος σημασίας γεγονός, που καθόρισε την ιστορία του τόπου μας», είπε ο εισαγγελέας στην αγόρευσή του στην πολύκροτη δίκη για το Μάτι, αποτυπώνοντας ένα γεγονός που θα μείνει αλησμόνητο στην ελληνική κοινωνία. Το βιβλίο της Μ. Καρύδα παρουσιάζεται σήμερα στις 18.00, στο βιβλιοπωλείο «Ιανός» (Σταδίου 24, τηλ. 2103217917). Θα μιλήσουν ο Τάσος Τέλογλου, η Μαρία Κατσουνάκη, η συγγραφέας και ο Τάσος Αθανασόπουλος, που θα καταθέσει την προσωπική του μαρτυρία. Συντονιστής θα είναι ο Αντώνης Φουρλής. «Έζησα την καταστροφή λεπτό προς λεπτό και ήρθα πολύ κοντά με όσους επιβίωσαν, αφήνοντας πίσω τους έναν πρωτοφανή αριθμό νεκρών», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Μαρίνα Καρύδα με αφορμή την έκδοση του βιβλίου και την αποψινή συζήτηση. «Ο Τύπος εξέφρασε μεν την οδύνη, ακόμα και τον αποτροπιασμό του, για το Μάτι, πλην εκείνο το οποίο χρειαζόμαστε, μια εξαετία σχεδόν αργότερα, είναι η δικαίωση όσων χάθηκαν. Και η δικαίωση μπορεί να έρθει μόνο αν ρίξουμε φως στις αιτίες που προκάλεσαν την απώλεια. Μόνο έτσι θα αποκτήσουν ενωμένη φωνή τα θύματα - νεκροί και επιζώντες», παρατηρεί η συγγραφέας, εξηγώντας τους λόγους οι οποίοι την οδήγησαν στο να γράψει.   Το βιβλίο αποτελεί προϊόν συστηματικής έρευνας και όπως σημειώνει η Μαρίνα Καρύδα, στις σελίδες του «περιλαμβάνονται πάνω από πενήντα προσωπικές μαρτυρίες, η έκθεση του πραγματογνώμονα, το κατηγορητήριο και οι απολογίες στη δίκη». Είναι μια ολοκληρωμένη καταγραφή των γεγονότων που σχετίζονται με τη δεύτερη φονικότερη πυρκαγιά του 21ου αιώνα. Η συγγραφέας παραθέτει τα στοιχεία, τις μαρτυρίες και τις πληροφορίες για την καταστροφή στο Μάτι, αποφεύγοντας από τη μια πλευρά τη δραματοποίηση, που ουδόλως συμβάλλει στην ψύχραιμη κατανόηση, ενώ διατηρεί, από την άλλη μεριά, το συναίσθημα το οποίο πηγάζει από την προσωπική εμπειρία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, μιλάει και ως αυτόπτης μάρτυρας της ιστορίας. «Οι παθόντες και οι μαρτυρίες τους, μαζί τους και η δική μου, οι δηλώσεις των πολιτικών, τα δικαστικά τεκμήρια τροφοδοτούν ένα χρονικό για το Μάτι, που εκκινεί από τα πρώτα λεπτά της φωτιάς για να φτάσει σε μια συλλογική απεικόνιση των γεγονότων», διευκρινίζει η συγγραφέας. Η Μαρίνα Καρύδα γεννήθηκε το 1966 στη Λάρισα, ζώντας τον μισό χρόνο στο Μάτι. Σπούδασε Οδοντοτεχνική και εργάστηκε στον ιδιωτικό τομέα, τον οποίο εγκατέλειψε για να αφοσιωθεί στην ανατροφή των τριών παιδιών της. Υποστήριξε από το 2018-2020 τους εγκαυματίες της φωτιάς στο Μάτι. Σε ερώτηση για τη δραστηριότητά σχετικά με τα όσα συνέβησαν στο Μάτι και για τον αγώνα να μην επαναληφθούν στο μέλλον ανάλογα περιστατικά, απαντά: «Θεώρησα απαραίτητη την εθελοντική συμπαράσταση και το να βρεθούν λύσεις που θα προλαβαίνουν στο μέλλον τους θανάτους και τις καταστροφές σπιτιών και περιουσιών. Συνεργαστήκαμε με το υπουργείο Υγείας για τη θέσπιση ειδικού νομικού πλαισίου και για τη δημιουργία Μητρώου Εγκαυματιών. Προωθήθηκαν δύο νόμοι για τους εγκαυματίες, πρώτα για τους εγκαυματίες από φωτιά και ύστερα για τους εγκαυματίες από άλλη αιτία» Από το 2021 η συγγραφέας είναι συνιδρύτρια της Salvia Burn Association, της μοναδικής οργάνωσης για το έγκαυμα και τους εγκαυματίες στην Ελλάδα, με ιδρυτικό δωρητή το Ίδρυμα Ι.Σ. Λάτση, οποίο συνέβαλε οικονομικά και στην αντιμετώπιση των συνεπειών της καταστροφής.

Στην πραγματικότητα, τους κοροϊδεύει όλους. Γιατί η εντυπωσιακή συλλέκτρια, που αφήνει τους πάντες άφωνους στο πέρασμά της και βασιλεύει στον κόσμο των βιβλιόφιλων, κρύβει ένα τρομακτικό μυστικό, σε μια άγρια ρατσιστική Αμερική. Ενώ δείχνει λευκή, είναι στην πραγματικότητα Αφροαμερικανίδα. Κι επιπλέον, κόρη ενός διάσημου μαύρου ακτιβιστή που βλέπει την επιθυμία της να κρύψει τις ρίζες της ως προδοσία. Αυτό το δράμα μια ψυχής διχασμένης ανάμεσα στην ιστορία της και στην επιλογή της να ανήκει στην κοινωνία που καταπιέζει τον λαό της αφηγείται η Αλεξάντρα Λαπιέρ. Καρπός τριετούς έρευνας, αυτό το μυθιστόρημα ψάχνει τα ίχνη των θριάμβων και των συντριβών μιας γυναίκας όλο ζωή, ελεύθερης μα και αποφασισμένης, της οποίας η ασύλληπτη τόλμη απηχεί τις μάχες του σήμερα. Βιογραφικό Η Alexandra Lapierre είναι Γαλλίδα συγγραφέας μυθιστορημάτων, βιογραφιών και διηγημάτων. Μετά την αποφοίτησή της από τη Σορβόννη, σπούδασε στο Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου και στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας. Είναι συγγραφέας, μεταξύ άλλων, των «Fanny Stevenson» (Μεγάλο βραβείο αναγνωστριών του Elle), «Artemisia» (Βραβείο του 17ου αιώνα και «Βιβλίο της Εβδομάδας» του ΒΒC), «Je te vois reine des quatre parties du monde» (Βραβείο Ηistoria καλύτερου ιστορικού μυθιστορήματος), και «Moura» (Μεγάλο Βραβείο Ηρωίδας του Madame Figaro). Τα βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε είκοσι γλώσσες.   Αλεξάντρα Λαπιέρ "Μπελ Γκριν" Μετάφραση: Ροζαλί Σινοπούλου Σελίδες: 534 Τιμή: 17 ευρώ ISBN: 978-960-6893-63-6 Εκδόσεις Gema

Στη «Ντροπή» ο συγγραφικός στόχος είναι η αποσπασματική πλην λεπτομερής ανατομία του οικογενειακού και του κοινωνικού περιβάλλοντος της γαλλικής επαρχίας κατά τις πρώτες δεκαετίες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τότε θα παρακολουθήσουμε τη λατρεία μιας νεαρής γυναίκας ενόσω μεγαλώνει για τα ρούχα και τα στολίδια. Οτιδήποτε επιλέγει από τον χθαμαλό περίγυρό της, όλες οι επιθυμίες της και η έκφρασή τους, σκοπεύουν να απαλείψουν το τραύμα της απόπειρας δολοφονίας εις βάρος της σε σχέση με τον ακατάπαυστο αγώνα της να ξεφύγει, να απαλλαγεί, από την κοινωνική της μοίρα. Στο «Πάθος» η νεαρή γυναίκα έχει μετατραπεί σε ώριμη κυρία, τρελά ερωτευμένη με έναν ξένο. Εν μέσω των διεθνών πολιτικών γεγονότων της δεκαετίας του 1990, μεταξύ των οποίων η εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ, η αφήγηση θα κατακλυστεί από ένα εμπύρετο άθροισμα συγκεχυμένων αισθημάτων με μοναδικό σταθερό κέντρο αναφοράς τον πόθο για σαρκική ένωση: μια εξαντλητική γεωγραφία του ανδρικού σώματος, σε συνδυασμό με τη διαρκή αγωνία για την πιθανή εγκατάλειψη, την ατελείωτη δοτικότητα (ως άλλη όψη της εσωτερικής καλλιέργειας της φιλαρέσκειας), την προθυμία για υποδούλωση, τον θυμό και την αγανάκτηση λόγω της αύξουσας εξάρτησης, τις μάταιες μάχες για απεξάρτηση και, εν κατακλείδι, την άφατη οδύνη του χωρισμού και τον μετασχηματισμό της ερωτικής ιστορίας σε λογοτεχνία. Σε ανάλογη κατάσταση θα συναντήσουμε και την ηρωίδα της «Εμμονής», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από το Μεταίχμιο, σε μετάφραση και πάλι της Κολααΐτη, η οποία έχει σίγουρα κάνει μεταφραστικά θαύματα - και όχι μόνο με την Ερνό. Ο πολιτικός και ο συλλογικός περίγυρος είναι πολύ αχνός πλέον ενώ η πρωταγωνίστρια ζει εκ νέου μια απομάκρυνση, αυτή τη φορά από κάποιον με τον οποίο μολονότι έχουν χωρίσει κατόπιν δικής της πρωτοβουλίας (σαν να τον έχει βαρεθεί πια, σαν να πλήττει υπέρ το δέον μαζί του), αρχίζει να τον επιθυμεί σφοδρά όταν της ανακοινώνει πως έχει προχωρήσει σε καινούργια σχέση. Η ηρωίδα δεν θα συναντήσει ποτέ την ανταγωνίστριά της μια και ο παλαιός εραστής θα αρνηθεί να πει ακόμα και το όνομά της. Παρόλα αυτά, η άγνωστη γυναίκα αποκτά ημέρα με την ημέρα τεράστιο βάρος στον νου και στη συνείδησή της: τη βλέπει παντού μπροστά της στον δρόμο, βασανίζεται από επίμονες εικασίες για την προσωπικότητα, το επάγγελμα και την εμφάνισή της, σκέφτεται ακατάπαυστα τις σεξουαλικές της κινήσεις με το κορμί του πρώην συντρόφου και φτάνει στο τέλος να τη μισήσει με όλη τη δύναμη της ψυχής της. Κάθε ταμπού και συμφωνημένος περιορισμός του σύγχρονου πολιτισμού θα πάνε περίπατο μαζί με την οποιαδήποτε αίσθηση αξιοπρέπειας και αυτοσεβασμού - κι ας είναι η πρωταγωνίστρια μια καλλιεργημένη γυναίκα με κοινωνικό κύρος και ευρεία αναγνώριση, κι ας σέρνει μαζί της έναν πολυετή γάμο, τον οποίο και διέλυσε εις τα εξ ων συνετέθη προτού δημιουργήσει τον δεσμό για την απώλεια του οποίου θρηνεί τώρα απαρηγόρητη. Θα μπορούσε να βρίσει δημοσίως την ανταγωνίστριά της με τον χειρότερο τρόπο, θα μπορούσε ακόμα και να τη σκοτώσει δίχως την παραμικρή ενοχή.   Η Ερνό γράφει με μικρές, κοφτές και αντιδραματικές φάσεις, επινοώντας μια σειρά ακαριαίων και πολύ ζωντανών εικόνων και αντιδράσεων. Εικόνες και αντιδράσεις που μας προκαλούν -κακά τα ψέματα- ένα ισχυρό αίσθημα συνταύτισης ανεξαρτήτως φύλου. Μια χαμηλότονη (μόλις να βγαίνει η φωνή) εποποιία του φθόνου και της ζήλειας (άκρως σημαντική η συμμετοχή της μετάφρασης στη συγκινησιακή ανταπόκριση του αναγνώστη). Θα υπάρξει άραγε σωτηρία; Θα αφήσει κάποτε πίσω της η πρωταγωνίστρια τον πύρινο κύκλο της ζήλειας; Μα, και βέβαια: με αφάνταστο κόπο, με πλήθος υπαναχωρήσεις, με τόνους θλίψης και μελαγχολίας, αλλά θα το καταφέρει. Μοίρα του έρωτα είναι να φθίνει και εν τέλει να χάνεται. Μένει, όπως και στο «Πάθος», η καταγραφή του στο χαρτί, η μεταμόρφωσή του σε αφήγηση και λογοτεχνία. Με τη διαφορά πως σε αυτή την περίπτωση -το ξέρουμε όλοι καλά- δεν θα έχει απομείνει ούτε στάλα από το ζωογόνο φίλτρο και την αλλοτινή του δόξα.

Οι εκδόσεις ΝΟΜΑΣ συνέλεξαν τα σχέδια εκ του φυσικού, που ο Δημήτρης Παπαϊωάννου δημιούργησε τα τρία τελευταία καλοκαίρια στην Ανάφη, και θα διαθέσουν το συλλεκτικό αυτό βιβλίο αποκλειστικά στο Μέγαρο πριν κυκλοφορήσει στα βιβλιοπωλεία της Ελλάδας και του εξωτερικού. Η πάμφωτη ματιά του ζωγράφου Παπαϊωάννου πάνω στα γυμνά σώματα που λιάζονται στο κυκλαδίτικο νησί, αποτυπώνεται σε μια «σκηνοθετημένη» από τον ίδιο έκδοση, η οποία αποτελεί τον αντίποδα της σκοτεινής παράστασής που ταξίδεψε τον κόσμο και επιστρέφει στο Μέγαρο απ' όπου και ξεκίνησε. Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου παράλληλα με τον χορό αγαπά το σχέδιο και εκφράζεται μέσα από αυτό. Κέρδισε από νωρίς την αναγνώριση ως ζωγράφος και κομίστας, πριν το ενδιαφέρον του στραφεί στις παραστατικές τέχνες. Πριν ξεκινήσει τις σπουδές του στην ΑΣΚΤ μαθήτευσε δίπλα στον εμβληματικό ζωγράφο Γιάννη Τσαρούχη. Μάλιστα τον περασμένο Μάρτιο, στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ο Δημήτρης Παπαϊωάννου είχε σχεδιάσει την αφίσα της διοργάνωσης.

Σε πολλές πόλεις της Ελλάδας, οι διοργανωτές έχουν προγραμματίσει μία ή περισσότερες εκδηλώσεις βιβλίου με τη συμμετοχή αγαπημένων συγγραφέων, ποιητών, μεταφραστών, επιμελητών και εκδοτών, οι οποίοι θα συναντήσουν και θα συζητήσουν με το κοινό. Ο Περίπατος έχει ήδη αποτελέσει παράδοση για 8 χρόνια, με τους διοργανωτές να εκφράζουν τη φιλοδοξία να επεκταθεί σε όσο το δυνατόν περισσότερες πόλεις της Ελλάδας. Στην ιστοσελίδα www.greekbookday.gr μπορείτε να βρείτε λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τις εκδηλώσεις που θα λάβουν χώρα σε όλη την Ελλάδα.