«Εξακολουθώ να πιστεύω», είπε η Λίνα Μενδώνη, «ότι ανάδειξη της Ελευσίνας ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης ήταν και είναι η μεγάλη ευκαιρία για την πόλη. Και με αυτό το κεκτημένο το οποίο απέκτησε η Ελευσίνα, επαναπροσδιορίστηκε στον Πολιτιστικό Χάρτη, και όχι μόνο». Η υπουργός ευχαρίστησε όσους εργάστηκαν για την επιτυχία της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας και αναφέρθηκε στη μεγάλη συμβολή των χορηγών, τόσο για τη δημιουργία υποδομών όσο και στο καλλιτεχνικό έργο που παρουσιάστηκε. «Αναφέρομαι ειδικά σήμερα στις χορηγίες που προσφέρθηκαν, επειδή πιστεύω απόλυτα ότι όταν είμαστε όλοι μαζί, δημόσιος και ιδιωτικός τομέας, γίνονται πάρα πολλά πράγματα. Το 2019 δεν υπήρχε απολύτως τίποτα για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα, καμία προετοιμασία. Βρεθήκαμε όλοι μαζί στη Διυπουργική Επιτροπή, που συγκροτήθηκε με απόφαση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, η Περιφέρεια, ο Δήμος και η κεντρική κυβέρνηση, η τοπική κοινωνία, η εταιρεία της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, ενώσαμε δυνάμεις και φτάσαμε στο σημερινό αποτέλεσμα. Αυτό, λοιπόν, ας το θεωρήσουμε ως αρχή για την επόμενη μέρα της Ελευσίνας». Η Λ. Μενδώνη τόνισε ότι «ο εμπλουτισμός, η αναζωογόνηση και η συνδυαστική αξιοποίηση του κεφαλαίου της πολιτιστικής κληρονομιάς με στοιχεία της σύγχρονης πολιτιστικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας αποτελεί μια κεντρική και εξαιρετικά σημαντική πτυχή αυτής της προσπάθειας, που στοχεύει στην ανάδειξη και αξιοποίηση του συνόλου του πολιτιστικού αποθέματος της χώρας, μέσα από τη σύνδεση της πολιτιστικής κληρονομιάς με το σήμερα, την καθημερινότητα και τις ανάγκες των ανθρώπων». Και έφερε ως παράδειγμα τον θεσμό «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός», «ένα εξαιρετικά επιτυχημένο παράδειγμα αυτής της συνδυαστικής αξιοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς και της σύγχρονης δημιουργίας», που ξεκίνησε εν μέσω πανδημίας, το 2020, και έχει πλέον εδραιωθεί, κερδίζοντας την αναγνώριση των δημιουργών και την αποδοχή του κοινού. Φέτος, για πέμπτη συνεχιζόμενη χρονιά, στο πλαίσιο του θεσμού δημιουργούνται εβδομήντα νέες παραγωγές, οι οποίες παρουσιάζονται σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία της περιφέρειας, δίνοντας την ευκαιρία σε καλλιτέχνες και καλλιτεχνικές ομάδες να δημιουργήσουν και να παρουσιάσουν έργα πάνω σε συγκεκριμένους θεματικούς άξονες, δημιουργώντας παράλληλα ευκαιρίες απασχόλησης για σημαντικό αριθμό επαγγελματιών του πολιτιστικού τομέα και για τις τοπικές επιχειρήσεις».

«Το μνημείο έχει μια συναρπαστική ιστορία που ο κόσμος δεν γνωρίζει. Για να την ανακαλύψει, όμως, δεν μπορεί να μην περάσει από το έργο της Αμαλίας στην Αθήνα, την παρουσία της και την παρουσία του Όθωνα. Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα και δύσκολη περίοδος της ελληνικής ιστορίας που με συναρπάζει», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Βασίλης Κουτσαβλής με αφορμή το βιβλίο του «Πύργος Βασιλίσσης. Το χθες και το σήμερα», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καπόν. Ο Πύργος Βασιλίσσης είναι ένα κρυμμένο στολίδι της Αττικής, όπως αναφέρει και το οπισθόφυλλο του καλαίσθητου βιβλίου, μια εξαιρετική έκδοση με υπέροχες φωτογραφίες και εικόνες, που σε προσκαλούν να τον επισκεφτείς. Αλλά ακόμα πιο εντυπωσιακές είναι οι πληροφορίες που δίνονται σε κάθε σχεδόν φράση του συγγραφέα, όπως αυτές που αφορούν την παρουσίαση, για πρώτη φορά, του συνόλου των ανέκδοτων στη χώρα μας, σπάνιων σχεδίων του Γάλλου αρχιτέκτονα François Louis Florimond Boulanger για την εσωτερική διακόσμηση του Πύργου. Τον Ιούλιο του 2023 ο Β. Κουτσαβλής, όταν σχεδόν ολοκληρωνόταν το βιβλίο, στα ψηφιακά αρχεία του οργανισμού πνευματικών δικαιωμάτων για τα έργα τέχνης των Μουσείων της Γαλλίας εντόπισε μια σειρά σχεδίων του Μπουλανζέ για τον Πύργο Βασιλίσσης. «Ήταν η πιο σημαντική στιγμή στην πορεία του βιβλίου», τονίζει ο ίδιος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Γράφει ο Β. Κουτσαβλής: «Από τον κατάλογο των σχεδίων του (σ.σ. Boulanger), που φυλάσσονται σήμερα στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Λιλ, καθώς και από την χρονολογία πάνω στα σχέδια, βλέπουμε ότι αυτά ολοκληρώθηκαν το 1853, έναν χρόνο πριν από τα εγκαίνια του Πύργου. Στα περισσότερα ο Boulanger αναφέρεται στον Πύργο με τον όρο Castel Royal près d'Athènes, και τα κατατάσσει σε στυλ Νεογοτθικό. Ο Boulanger είχε ασπαστεί τις ιδέες του Γάλλου σοσιαλιστή φιλοσόφου και πρόδρομου του ουτοπικού σοσιαλισμού, Charles Fourier (1772-1837), και την φιλοσοφία του αυτή πολύ πιθανά να την ενστάλαξε και στη βασίλισσα Αμαλία με την ιδέα δημιουργίας του μεγάλου κτήματος στο Ίλιον. Οι σοσιαλιστικές αποικίες που σχεδίαζε ο Fourier ονομάστηκαν φαλανστήρια (phalanstères). Επρόκειτο για κτίρια ή εκτάσεις όπου οι άνθρωποι θα ζούσαν όλοι μαζί και οι δουλειές θα μοιράζονταν σύμφωνα με τις φυσικές τάσεις του κάθε μέλους [...] Αν αποδειχτεί ότι ο Boulanger ήταν ο αρχιτέκτονας του Πύργου Βασιλίσσης, τότε βεβαίως μπορούμε να πούμε ότι ο Πύργος υπήρξε το μοναδικό συνολικό αρχιτεκτονικό αποτύπωμά του στην Ελλάδα». Η βασίλισσα Αμαλία είχε ονομάσει το κτήμα «Επτάλοφος» -το άλλο όνομα της Κωνσταντινούπολης- καθώς, στο πλαίσιο της επιρροής της «Μεγάλης Ιδέας», στους έξι φυσικούς λοφίσκους που υπήρχαν στο αγρόκτημα, προστέθηκε το 1857, με εντολή της, κι ένας έβδομος, τεχνητός. Η ίδια έδωσε στους λόφους αυτούς ονόματα Αργοναυτών - Ιάσων, Πολυδεύκης, Κάστωρ, Θησέας, Ηρακλής, Ορφεύς, Πηλεύς- λόγω της αγάπης για την ιστορία της αργοναυτικής εκστρατείας, όπως μας πληροφορεί ο συγγραφέας. Όσο για την περιοχή γύρω από το κτήμα παίρνει την ονομασία Ίλιον-Τρωάς και δημιουργείται το 1858 ο ομώνυμος οικισμός, ο οποίος βασίστηκε στο ιπποδάμειο ρυμοτομικό σύστημα με κεντρική πλατεία, την Εκκλησία Ευαγγελισμός της Θεοτόκου και ένα σχολείο. Ο Πύργος κατασκευάστηκε στη θέση ενός παλιού πύργου, πιθανά των Άγγλων πρώην ιδιοκτητών. Ξεκίνησε να χτίζεται την άνοιξη του 1851 και αποτέλεσε το ησυχαστήριο της Αμαλίας μέχρι και την έξωσή της. «Η βασίλισσα, με διαδοχικές αγορές γειτονικών γαιών (47 νέες συμφωνίες), θα δημιουργήσει μέχρι το 1861 ένα κτήμα συνολικής εκτάσεως 2.500 στρεμμάτων. Θα αναθέσει την διαμόρφωσή του στους δυο ανακτορικούς κηπουρούς Σμιτ και Μπαρώ, και θα προσλάβει εργάτες από τα γύρω χωριά, αμπελουργούς από τα Μέγαρα, αλλά και Βαυαρούς από το Ηράκλειο Αττικής. Στόχος ήταν η δημιουργία ενός πρότυπου Κέντρου γεωργίας και κτηνοτροφίας, θα λέγαμε κατά τα πρότυπα της λειτουργίας των γεωπονικών πανεπιστημίων», σημειώνει ο Βασίλης Κουτσαβλής, ο οποίος έχει επίσης ιδρύσει τον Σύλλογο Φίλων Κτήματος Τατοΐου και συνεργάζεται με τον Πύργο Βασιλίσσης από το 2012. Έχει ξεναγήσει περισσότερα από 7.000 άτομα στον Πύργο, έχει επίσης επιμεληθεί τη δημιουργία της ιστοσελίδας https://www.pyrgosvasilissis.gr/ και του πωλητηρίου, ενώ τα τελευταία χρόνια διοργανώνει επιτυχημένες ειδικές εποχιακές και θεματικές εκδηλώσεις. «Το 2012 ξεκίνησα να κάνω τις ξεναγήσεις του Πύργου Βασιλίσσης. Διάβασα ό,τι βιβλίο και πηγή υπήρχε για την Αμαλία, τον Όθωνα, την ιστορική εκείνη περίοδο. Κάνω, δηλαδή, ξεναγήσεις εδώ και 12 χρόνια. Ποιο ήταν το δια ταύτα; Ότι κάθε φορά που τέλειωνε η ξενάγηση, ο κόσμος ενθουσιασμένος με αυτά που έλεγα, αναρωτιόταν γιατί δεν υπήρχε ένας οδηγός όπως σε όλα τα μουσεία του κόσμου, ώστε φεύγοντας να μπορεί να το πάρει μαζί του ως ενθύμιο. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα», απαντά στην ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ για το πώς ξεκίνησε η δημιουργία του βιβλίου που γεννήθηκε την εποχή του covid και του lockdown. «Δεν παρουσιάζομαι ούτε ως συγγραφέας ούτε ως αρχαιολόγος και ιστορικός ούτε ότι έχω διδακτορικό για την ιστορία του Πύργου. Με ενδιαφέρει πολύ αυτό το κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας -έτσι ξεκίνησε και η εμπλοκή μου με το Τατόι- και στο πλαίσιο αυτό γνώρισα και τον Πύργο», διευκρινίζει ο Β. Κουταβλής, που του αρέσει -όπως λέει- το πολιτιστικό μάρκετινγκ. «Marketing και Διοίκηση Επιχειρήσεων έχω σπουδάσει και γι' αυτό τόσα χρόνια προσπαθώ να εξηγήσω πως το Τατόι πρέπει να αξιοποιηθεί όπως όλα τα ανάκτορα στον κόσμο. Με την ίδια λογική είναι και ο Πύργος, που ευτυχώς ανήκει σε ιδιώτη κι έτσι υπάρχει μια ελευθερία να αναπτυχθεί το μνημείο και να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο τρόπο», επισημαίνει. Μετά την έξωση των βασιλέων, το 1862, η κυβέρνηση κήρυξε το κτήμα δημόσια περιουσία. Η διαχείρισή του ανατέθηκε στο Υπουργείο Οικονομικών που το παρέδωσε στη συνέχεια στον νέο βασιλιά, Γεώργιο Α΄. Το 1863 το κτήμα αποδόθηκε και πάλι δια πληρεξουσίου στον Όθωνα. Αρχικά η Αμαλία και ο Όθωνας δεν το πούλησαν γιατί ήλπιζαν στην επιστροφή τους στην Ελλάδα. Μετά τον θάνατο εκείνου, όμως, το 1867, η βασίλισσα εγκατέλειψε κάθε ελπίδα επιστροφής. Αγοράστηκε το 1870 από τον βαρόνο Σίμωνα Σίνα -μάλιστα το κτήμα παρέλαβε εκ μέρους του ο αρχιτέκτονας Ερνέστος Τσίλερ -, για να πουληθεί το 1878 στην οικογένεια Γεωργίου Παχή, μετέπειτα βουλευτή Άρτας, ο οποίος συμμετείχε στην εταιρεία Serpieri-Roux που ιδρύθηκε το 1863 με σκοπό την εκμετάλλευση των μεταλλευμάτων του Λαυρίου. Κατόπιν πέρασε στην οικογένεια Σερπιέρη (η κόρη του Γ. Παχή, Λαυρία, παντρεύτηκε τον Φερνάνδο Σερπιέρη). Με νόμο του Μεσοπολέμου που απαγόρευε τη μεγάλη ακίνητη περιουσία, η οικογένεια αναγκάστηκε να παραχωρήσει το μεγαλύτερο μέρος του Κτήματος στο Ελληνικό Δημόσιο και να κρατήσει μόνο 250 στρέμματα, μέσα στα οποία βρίσκεται και ο Πύργος Βασιλίσσης, που σήμερα ανήκει στη Γεωργοκτηνοτροφική Εμπορική Κτηματική Εταιρία Ιλίου Α.Ε.. Η τεράστια έκταση του Κτήματος αποτελεί σήμερα το Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης Αντώνης Τρίτσης. Το κτήμα του Πύργου Βασιλίσσης υπήρξε πρότυπο όχι μόνο στα χρόνια της Αμαλίας, αλλά και μετά τη δημιουργία της πρώτης εταιρίας «Αγροτική Εταιρεία Πύργος Βασιλίσσης A.E.» το 1931, ενώ διατηρεί τον ίδιο χαρακτήρα και σήμερα. Ενδεικτικά, αναφέρουμε τη βιολογική καλλιέργεια του αμπελώνα των 40 στρεμμάτων -όπως και των υπόλοιπων καλλιεργειών του κτήματος (φιστικιές, ελιές) -, ο οποίος βρίσκεται περίπου στο ίδιο σημείο με τον αμπελώνα την εποχή της Αμαλίας, η οποία πέρα από τις καλλιέργειες είχε δημιουργήσει κι ένα πρότυπο κέντρο κτηνοτροφίας με πολλά οικόσιτα ζώα. Πηγές αναφέρουν ότι στο κτήμα υπήρχαν αγελάδες, κότες, μελίσσια αλλά και πρόβατα της ράτσας «μερινό», καθώς και ένα ζευγάρι καμηλοπαρδάλεις. Σήμερα στο κτήμα συναντούμε άλογα, κότες και μελίσσια. Σημειώνεται ότι ο Πύργος, που αποκαταστάθηκε υποδειγματικά τη δεκαετία 1999-2009, είναι ανοικτός για το κοινό μόνο μέσα από ένα πρόγραμμα οργανωμένων ξεναγήσεων που πραγματοποιούνται καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, ειδικά τα Σαββατοκύριακα, ενώ σε συγκεκριμένες μέρες γίνονται ξεναγήσεις και στα αγγλικά. Σε αυτές περιλαμβάνονται εκτός από τα ιστορικά στοιχεία, ξενάγηση στο οινοποιείο - εμφιαλωτήριο, επίσκεψη στον βιολογικό αμπελώνα του κτήματος, περιήγηση στον Πύργο, στάση στους στάβλους με τα άλογα και μια γευστική δοκιμή των βιολογικών κρασιών του κτήματος με συνοδεία τυριών, παξιμαδιών, αλλαντικών κ.α.

Ο ιερός χώρος όπου τελούνταν τα Ελευσίνια Μυστήρια και λατρευόταν η Δήμητρα, θεά της φύσης, της γεωργίας και της αγροτικής ζωής, μαζί με την Κόρη της, την Περσεφόνη, έγινε για άλλη μια φορά επίκεντρο της γυναικείας παρουσίας. Περισσότερες από 30 γυναίκες, μεταξύ των οποίων και μικρά κορίτσια, χόρεψαν και έδρασαν χωρίς να μιλούν, μόνο με το σώμα και κάποιους ήχους, σε μια παράσταση χωρίς ηλεκτρισμό, υπό τους θορύβους και ήχους μουσικών κλασικών οργάνων, καλά κρυμμένων μέσα στο υποβλητικό τοπίο. «Όλες οι γυναίκες είναι ντυμένες με τον ίδιο τρόπο γιατί ταυτίζονται, είναι το ίδιο πρόσωπο», δήλωσε ο σκηνοθέτης Ρομέο Καστελούτσι, το βράδυ του Σαββάτου (2/9) στους δημοσιογράφους που παρακολούθησαν την περφόρμανς με τον σύντομο, αλλά περιεκτικό τίτλο «ΜΑ» -όπως το πρώτο συνθετικό της λέξης μαμά, η ρίζα του όρου «μήτρα» (matrice), το επιφώνημα αντίρρησης αλλά και το ορκωτικό μόριο που συστήνει επίκληση στα θεία. Ή όπως «ο λόγος που ακόμα δεν έχει εκφραστεί». Σε αυτή τη γυναικεία, κατά βάση, παράσταση πρωταγωνιστεί ένας άνδρας, ο Filippo Addamo, ο οποίος πριν από 23 χρόνια σκότωσε τη μητέρα του, έχοντας πλέον εκτίσει την ποινή του. «Είμαι ιδιαίτερα ευγνώμων στον Filippo, σε αυτόν τον άνθρωπο ο οποίος δέχτηκε να είναι μαζί μας, με την υποσημείωση ότι σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελα να αναφερθώ σε λεπτομέρειες βιογραφικές του. Είναι σημαντικό το γεγονός ότι ο Φίλιπο Αντάμο μοιράστηκε μαζί μας αυτή την εμπειρία η οποία κατετέθη για να απεικονίσει τη σχέση με τη Μητέρα Γη. Είναι ένας αδελφός, ένας εξ υμών», τόνισε ο διάσημος Ιταλός σκηνοθέτης, για τον οποίον η Ελλάδα είναι σαν το σπίτι του. «Έχω δυο πατρίδες», είπε, «την Ιταλία στην οποία έχω τη ρίζα μου, στην οποία κατά τύχη γεννήθηκα και την Ελλάδα, στην οποία γεννήθηκα με τη θέλησή μου. Η Ελλάδα και ειδικότερα η πόλη της Ελευσίνας αποτελεί για μένα πεπρωμένο, συνιστά ορίζοντα», ανέφερε ο Ρομέο Καστελούτσι, δημιουργός ενός θεάτρου που βασίζεται στο σύνολο των τεχνών και στοχεύει στη συνολική αντίληψη του έργου εκ μέρους των θεατών. Φυσικά αναφέρθηκε και στα Ελευσίνια Μυστήρια, τα οποία ανακάλυψε όταν ήταν ακόμα πολύ νέος, γεγονός που «συνετέλεσε καταλυτικά και επηρέασε βαθιά την πρακτική» και τη σκέψη του σε ό,τι αφορά το θεατρικό δρώμενο, όπως επισήμανε. Η παράσταση, γεμάτη συμβολισμούς, κάνει συνεχώς υπαινιγμούς τους οποίους οι θεατές, που συμμετέχουν περιπατητικά, χωρίς να μιλούν, σαν μύστες μιας σύγχρονης ιεροτελεστίας, καλούνται να ανακαλύψουν. Όπως το νόημα πίσω από το αληθινό μητρικό γάλα που έχει συλλεχθεί, μέσω θηλάστρων, από γυναίκες που θηλάζουν, υπαρκτές μέσα στο δρώμενο, ακολουθώντας και ‘παρακολουθώντας' όλες τις δράσεις, τους χορούς, οτιδήποτε συμβαίνει στην περφόρμανς. «Αυτό το γάλα που είναι μέσα στο γυάλινο δοχείο αποτελεί τη ‘γραμμή' που συνδέει με τη μητέρα. Είναι ο ομφάλιος λώρος, ο οποίος παίζει και τον ρόλο του μάρτυρα, η γραμμή που υπάρχει πίσω από κάθε εικόνα», τόνισε ο διάσημος σκηνοθέτης, που μίλησε και για το κλείσιμο της παράστασης, όταν ο Αντάμο, ως «ένας σύγχρονος Ορέστης», πλησιάζει το ιερό, χαϊδεύοντας τους αρχαίους λίθους, το χώμα (το πιο δυνατό, κατά τον σκηνοθέτη, σημείο της παράστασης), διασχίζοντας το μέρος του αρχαιολογικού χώρου που οδηγεί στο Πλουτώνιο Σπήλαιο, το οποίο, σύμφωνα με την παράδοση των Ελευσινίων Μυστηρίων, συμβολίζει την είσοδο στον 'Αδη. Αλλά και τη μήτρα, κατά τον Καστελούτσι. «Ξέρουμε ότι εδώ στην Ελευσίνα υπήρξε, εν τη γενέσει, ένα είδος πειραματικής δημοκρατίας. Η είσοδος στο ιερό, στο άδυτο επιτρεπόταν στους πάντες, σε γυναίκες, σε σκλάβους. Ένας μόνο απαράβατος νόμος υπήρχε που απαγόρευε την είσοδο στους ‘βαρβάρους', σε όσους δεν μιλούσαν την ελληνική γλώσσα, και στους ανθρώπους που είχαν βάψει τα χέρια τους με αίμα, ειδικότερα στους μητροκτόνους. Ο Φ. Αντάμο, στη συγκεκριμένη περίπτωση, εισερχόμενος στο άδυτο, στον ναό, ουσιαστικά βεβηλώνει το ιερό, αλλά επαναφέρει την ιερότητα του ίδιου του χώρου», επισήμανε ο σκηνοθέτης, που μίλησε και για τη σύγχρονη εποχή. «Η αρχαία Ελευσίνα απηχεί ακόμα και σήμερα με επείγοντα τρόπο το γεγονός της "μητροκτονίας" που εμείς διαπράττουμε κατά της Μητέρας Γης. Αυτό είναι ένα "κλειδί" ανάγνωσης, ένας τρόπος να διαβάσουμε τα τεκταινόμενα. Βεβαίως συνιστά και μια μεταφορά. Όμως το ιερό της Ελευσίνας, το άδυτο του αρχαιολογικού χώρου, οφείλει να επιστρέψει και να αποκτήσει τον χαρακτήρα που είχε κάποτε. Είναι ο λόγος για τον οποίο όλοι εμείς είμαστε αδέλφια του Αντάμο, είναι ο λόγος για τον οποίον βρισκόμαστε όλοι εδώ», τόνισε ο Ρομέο Καστελούτσι, απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων. Αίσθηση προκάλεσε και το γεγονός ότι στο τέλος της παράστασης παρουσιάστηκε, ως σκηνικό, ένας πίνακας της Αναγέννησης, το αριστούργημα του Ιταλού ζωγράφου, Σιμόνε Μαρτίνι, «Ευαγγελισμός». Στο τέμπλο-σκηνικό, όπως και στο πρωτότυπο έργο, η Θεοτόκος δέχεται τη χαρμόσυνη αναγγελία από τον αρχάγγελο Γαβριήλ, ο οποίος κρατά ένα θαλερό κλαδί ελιάς -σε αντίθεση με το ξερό κλαδί που θα κρατήσει ο Αντάμο στην τελική σκηνή, γονατίζοντας όπως ο αρχάγγελος, ίσως ως «ένας τρόπος συμφιλίωσης και συγχώρεσης», χωρίς τα νοήματα να σταματούν εκεί. «Η γυναικεία ενέργεια που διαχέεται στον αρχαιολογικό χώρο, μέσα από τις χορογραφίες, παραπέμπει στη γυναικεία γνώση. Είναι μια προσπάθεια να επιβραδύνουμε, να σταματήσουμε αν είναι δυνατόν, την έλευση του βαρβάρου η οποία νομοτελειακά θα γίνει», σημείωσε σε άλλο σημείο ο σκηνοθέτης, που εξέφρασε τη βαθύτατη ευγνωμοσύνη του σε όλους όσοι συνέβαλαν στην πραγματοποίηση αυτής της παράστασης. «Ελευσίς, σημαίνει άφιξη στο αξιοσημείωτο, πρόσωπο, αντικείμενο ή γεγονός. 'Αρα μέσα από τον ορισμό, σας καλωσορίζουμε» δήλωσε ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, Γενικός Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Ελευσίνας 2023 - Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι «σήμερα ολοκληρώνονται τα 2/3 του προγράμματος. Έχουμε μπροστά μας το υπόλοιπο 1/3 μέχρι το τέλος του χρόνου, τις προκλήσεις της τελευταίας διαδρομής. Αυτή, όμως, η καμπή είναι εξαιρετικά κρίσιμη γιατί τυχαίνει να έχουμε μοιραστεί την εμπειρία ενός "θεμελιώδους λίθου" του προγράμματος, που είναι η παράσταση «ΜΑ» του Ρομέο Καστελούτσι. Μια παράσταση που κατά τη γνώμη μου αποκαλύπτει μια από τις άπειρες μυστικές πτυχές αυτού του τόπου και αυτού του τοπίου. Θα έλεγα ότι είναι μια ιθαγενής εμπειρία του κρυφού της μέρους», συμπλήρωσε. «Οι χορογραφίες έγιναν με ένα πνεύμα αφηρημένο, γνωρίζοντας εκ προοιμίου ότι θα έπρεπε να τις προσαρμόσω σε έναν χώρο συγκεκριμένο και μεγάλης έκτασης», δήλωσε η χορογράφος Gloria Dorliguzzo που έφτιαξε τις χορογραφίες έχοντας γνωρίσει τον αρχαιολογικό χώρο μόνο μέσα από φωτογραφίες κάτι που, όπως τόνισε, τη βοήθησε να δουλέψει χωρίς περιορισμούς, λαμβάνοντας βέβαια υπόψη της το ανάγλυφο του εδάφους. «Για μένα αποτελεί πραγματική κατάκτηση, ότι κατάφερα να κάνω ένα σώμα με όλες τις χορεύτριες -επαγγελματίες και μη- οι οποίες με τόση δεξιότητα κατάφεραν να ενταχθούν σε αυτό το έργο», τόνισε. «Όλα όσα είχα διαβάσει στην Ιταλία, στο σχολείο, απέκτησαν σάρκα και οστά. Ο αρχαιολογικός χώρος της Ελευσίνας με συνεπήρε. Μου άρεσε η ιδέα ότι δεν θα χρησιμοποιούσαμε ηλεκτρισμό -αν και για μένα ήταν μια δεύτερη ‘συντριβή', καθώς ασχολούμαι με την ηλεκτρονική μουσική. Η προσέγγισή μου στράφηκε αμέσως σε κλασικά όργανα, όχι όμως με σκοπό να συνθέσω μουσική, αλλά για να παραγάγουν ήχο. Πρόθεσή μου ήταν οι ήχοι, οι θόρυβοι που παράγονται να ταυτίζονται σημειολογικά με τη σκιά, την κίνηση. Φτάνοντας επί τόπου διαπιστώσαμε ότι ο ίδιος ο αρχαιολογικός χώρος αντιδρούσε, απορροφούσε τους ήχους και τους θορύβους, σαν να ήθελε ο ίδιος να τους αναπαραγάγει», σημείωσε, τέλος, ο Demetrio Castellucci, που έκανε τη μουσική σύνθεση.

Σε λίγο ακούγονται τα τύμπανα και οι κρατούμενοι με υψωμένες γροθιές φωνάζουν «Εμείς είμαστε οι πιστοί των Περσών». Η γροθιά μέσα στο πλαίσιο του θεάτρου, στο πλαίσιο της αρχαίας τραγωδίας του Αισχύλου «Πέρσες» την οποία ανέβασε το θεατρικό εργαστήρι των φυλακών Κορυδαλλού, δεν είναι πια απειλή αλλά μέσο έκφρασης. Δεν συνιστά λόγο φόβου, θυμού ή απόρριψης, αλλά συνδιαλλαγή με το κοινό. «Προσπάθησα πολύ, προσπαθήσαμε πολύ» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κρατούμενος Γρηγόρης, κορυφαίος του χορού των Περσών, «δεν μπορεί να το κάνει ο καθένας αυτό». Πράγματι τα λόγια είναι πολλά, οι έννοιες δύσκολες, οι λέξεις βαριές. Και όμως, η ομάδα των 26 κρατουμένων που δεν είναι καν όλοι Έλληνες, δεν γνωρίζουν δηλαδή στον ίδιο βαθμό ούτε τη γλώσσα, ούτε έχουν τα ερεθίσματα, έστω από το σχολείο, φέρνει σε πέρας τον άθλο με άψογο επαγγελματισμό. «Τρομάζεις, δεν είναι απλό να εκτεθεί ο άλλος έτσι» σημειώνει ο Γρηγόρης. Έχει κάνει 7 χρόνια φυλακή, δεν χρειάζεται τη βεβαίωση γιατί αποφυλακίζεται έτσι κι αλλιώς. Όμως, ήταν γι αυτόν σπουδαίο να έρχεται στην πρόβα γιατί «το θέατρο ηρεμεί». «Οι τελευταίοι 2-3 μήνες είναι τόσο δύσκολοι, όσο οι πρώτοι» και οι Πέρσες αποδεικνύουν ότι «μπορώ να κάνω και άλλα πράγματα. Ξεκίνησα κάτι και το ολοκληρώνω, δεν έχω ολοκληρώσει πολλά στη ζωή μου» αναφέρει. Μιλάει για «αυτοπεποίθηση», για χρόνο «που δεν είναι πεταμένος». «Λίγο καλύτεροι όλοι γίναμε, λίγο σοφότεροι. Ξεκινάμε από άλλες συνθήκες, από τη φυλακή, πολύς κόσμος, δυσκολίες, προβλήματα που περιμένουν. Στο θέατρο είναι οι μοναδικές στιγμές που σκεφτόμαστε έξω από τα ίδια. Έχεις κάτι να κάνεις. Όλοι κερδίσαμε» καταλήγει ο Γρηγόρης. Κερδισμένη είναι η κοινωνία, εκτός από τους κρατούμενους. Το πιστοποιεί αυτό η διευθύντρια των φυλακών Κορυδαλλού Μαρία Στέφη που σχολιάζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι η διαφορά είναι «πάρα πολύ εμφανής», στις προσωπικότητες των συμμετεχόντων και «στην καθημερινότητα μέσα στη φυλακή». «Μακάρι να κάνουμε και άλλα προγράμματα» σχολιάζει. Το κείμενο του Αισχύλου είναι πειραγμένο, οι κρατούμενοι έχουν προσθέσει κάποιες δικές τους φράσεις. «Ξέρουν το όνομά σου, όχι την ιστορία σου» ακούγεται. Η αυλαία πέφτει. Το κοινό φωνάζει μπράβο, είναι η σειρά του να σηκώσει τα χέρια χειροκροτώντας για ώρα. Η τραγωδία του Αισχύλου, που εκθέτει τα βάσανα των ηττημένων Περσών, στις φυλακές Κορυδαλλού βιώνεται ως αλήθεια, δεν υπάρχει τίποτα ξεπερασμένο. Κάθε ερώτημα, κάθε εσωτερική σύγκρουση βρίσκει το δρόμο της προς το φως. «Ελπίζουμε να καταλάβατε ότι το υπέρλαμπρο παλάτι, γεμάτο θησαυρούς, είναι αυτό το κτήριο» λένε οι κρατούμενοι δείχνοντας τις φυλακές και προσθέτουν «Εσάς περιμένουμε». «Μπορούμε να είμαστε πιο χρήσιμοι από όσο νομίζουν» αναφέρει ο Γρηγόρης και στο πρόσωπό του φαίνεται όλη η χαρά ενός παιδιού. Το θέατρο είναι «δικαίωμα αντίστασης στο πεπρωμένο» Τρεις βραδιές. Πρώτα οι επίσημοι, το δικαστικό σώμα - εισαγγελείς και δικαστές Αθηνών και Πειραιά, η τοπική κοινωνία, οι δημοσιογράφοι. Μετά οι συγκρατούμενοι, η γιορτή των φυλακών, και, τέλος, οι οικογένειες, οι φίλοι των κρατουμένων Σάββατο βράδυ, η προσμονή της ελευθερίας. Τρεις παραστάσεις που το φως και οι κάμερες συμβολίζουν την αυτοπραγμάτωση και όχι τον εγκλεισμό. Ακριβώς δίπλα, οι προβολείς με το διαπεραστικό λευκό φως λούζουν την αυλή του σωφρονιστικού καταστήματος. Τα συρματοπλέγματα καλύπτουν τον ουρανό από άκρη σε άκρη. Δεν υπάρχει το περιθώριο για ούτε ένα εκατοστό επιείκειας. Όχι στο πολιτιστικό κέντρο. Εκεί οι αστυνομικοί μπορούν να είναι φρουροί στην ταράτσα και να γλείφουν ένα παγωτό ξυλάκι. Το θέατρο δίνει στους πρωταγωνιστές του «το δικαίωμα της αντίστασης στο πεπρωμένο», όπως λέει η σκηνοθέτης της παράστασης Αικατερίνη Παπαγεωργίου. Μαζί με τον Στρατή Πανουργιό, επίσης σκηνοθέτη και εμψυχωτή της ομάδας, ανέλαβαν το δύσκολο έργο να δώσουν ένα «κίνητρο ζωής», μια έστω «στιγμιαία διέξοδο» σε αυτούς τους ανθρώπους, μέσα σε ένα περιβάλλον «τόσο κυρίαρχο και ισχυρό που υπονομεύει την ίδια τη διαδικασία». Συνομιλώντας με τον Γιώργο Πατεράκη, τον επαγγελματία ηθοποιό που ερμήνευσε τον Ξέρξη, κατέληξαν ότι «μπορεί η παράσταση να ήταν ερασιτεχνική από την άποψη των τεχνών, γιατί έλειπαν τα ακονισμένα και εκπαιδευμένα εκφραστικά μέσα, αλλά όσον αφορά το ψυχικό δόσιμο, την ταύτιση, ήταν πέρα για πέρα ειλικρινής». Οι κρατούμενοι «είχαν πραγματικά συνομιλήσει με το κείμενο» με τους ηττημένους Πέρσες που επιστρέφουν ματαιωμένοι στην πατρίδα τους και αναζητούν απαντήσεις για την επόμενη ημέρα. Το θεατρικό εργαστήρι του Κορυδαλλού έχει ανεβάσει ξανά παραστάσεις, όμως η αρχαία τραγωδία σε αυτό το συγκείμενο προσέφερε μια πρωτόγνωρη κάθαρση. «Οι Πέρσες ενδείκνυνται για κάτι τέτοιο» σχολιάζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Αικατερίνη, «και φυσικά η αρχαία τραγωδία. Γιατί θέτει τα μεγάλα, υπαρξιακά, τα πυρηνικά ερωτήματα, που συχνά ξεφεύγουν των διαπροσωπικών σχέσεων» ενώ η ίδια η διαδικασία μπορεί να αποτελέσει «γόνιμο έδαφος για να απαντήσουν οι κρατούμενοι πού τοποθετούνται ως χαρακτήρες, ως ιστορίες ζωής, ως υποστάσεις». Ενώ, από τη μια, το θέατρο σκαλίζει το προφανές και αμείλικτο ερώτημα της στέρησης της ελευθερίας ως συνέπεια λαθών και παραλείψεων, από την άλλη, διδάσκει τους κρατούμενους δεξιότητες που τους προετοιμάζουν για την κοινωνία. «Εκπαιδεύονται στην συνέπεια, να έρχονται σε μια πρόβα την ώρα που συμφωνήσαμε, να είναι συνεπείς σε αυτό που αναλαμβάνουν ως ευθύνη, να υπακούουν σε μια ομάδα, να αντιληφθούν ότι ο καθένας από αυτούς είναι χρήσιμος μέσα σε αυτή την ομάδα και αν φύγει ή για κάποιο λόγο λοξοδρομήσει, κάτι θα στερήσει έμπρακτα από άλλους ανθρώπους, να υπάρχουν σε ένα πλαίσιο κανόνων. Οπότε το να μπουν και να παραμείνουν σε μια τέτοια διαδικασία δεν είναι αυτονόητο. Αυτό είναι το στοίχημα του σωφρονισμού» καταλήγει η Αικατερίνη Παπαγεωργίου. Η Γιολάντα Κωνσταντινίδου είναι η συντονίστρια των πολιτιστικών προγραμμάτων του Κορυδαλλού. Ειδικά την βραδιά που οι κρατούμενοι ήταν τόσο πρωταγωνιστές, όσο και κοινό, η δικαίωσή της ήταν μεγάλη. «Βγήκαν από όλες τις πτέρυγες, όσοι το επιθυμούσαν. Χειροκροτούσαν κάθε φορά που ένας κρατούμενος ξεκινούσε να ερμηνεύει το ρόλο του. Παρακολουθούσαν με πάρα πολύ προσοχή. Δεν μπορούσαν να το πιστέψουν. Συνήθως βλέπουν τηλεόραση, τα ερεθίσματα του θεάτρου είναι λίγα και το να συγκεντρωθούν αυτή τη μια ώρα και ένα τέταρτο, να κάνουν ησυχία, να εισπράξουν και να μεταδώσουν όλο αυτό το συναίσθημα ήταν κάτι πρωτόγνωρο» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Κωνσταντινίδου. Είναι λογικό η φυλακή να μην επιτρέπει την εκδήλωση συναισθημάτων καθώς οι άνθρωποι μπαίνουν σε θέση άμυνας και ανασφάλειας. Η παράσταση των Περσών ανέτρεψε αυτά τα δεδομένα και το θεατρικό εργαστήρι δίνει χειροπιαστά αποτελέσματα: «δεν υπάρχει καμία υποτροπή μεταξύ των 200 κρατούμενων που εκπαιδεύτηκαν όλα αυτά τα χρόνια» υπογραμμίζει η κ. Κωνσταντινίδου, κοινωνιολόγος που παρακολουθεί την πορεία κάθε ατόμου. Μάλιστα αρκετοί από αυτούς μαθαίνει ότι «παρακολούθησαν και έξω σεμινάρια, έχουν γραφτεί σε θεατρικές σχολές, έχουν παρακολουθήσει σεμινάρια σκηνοθεσίας, σκηνογραφίας, ανάλογα τι παίρνει ο καθένας από όλο αυτό». Πλέον, λαμβάνει κάθε χρόνο πάνω από 100 αιτήσεις και προσπαθεί να βρίσκει μια διέξοδο για τους ενδιαφερόμενους, είτε χωρούν στη θεατρική ομάδα, είτε όχι. Η ίδια εκτιμά ότι περίπου το 10-15% του πληθυσμού του Κορυδαλλού με κάποιο τρόπο εμπλέκεται σε ένα από τα πολιτιστικά προγράμματα, όπως τα μαθήματα φωτογραφίας, ζωγραφικής, εικαστικών, κινηματογράφου, εκμάθησης ελληνικών κλπ. «Στα δικαστήρια παίζουν πλέον σημαντικό ρόλο οι βεβαιώσεις που τους δίνουμε γιατί κάτι δείχνουν. Γι’ αυτό είχαμε παρόντες πολλούς εισαγγελείς και δικαστές στην παράσταση. Βλέπουν τα αποτελέσματα στους κρατούμενους. Οπότε ήρθαν και στην παράστασή μας. Για εμάς είναι πολύ μεγάλη χαρά και τιμή που πραγματικά πιστεύουν ότι έχουν αλλάξει λίγο τα πράγματα. Μπήκε στον Κορυδαλλού ο πολιτισμός και η τέχνη». Σκηνοθεσία: Αικατερίνη Παπαγεωργίου και Στρατής Πανούριος Σκηνική και Ενδυματολογική επιμέλεια: Διονύσης Ξαξίρης Μουσική επιμέλεια: Έφη Λεωνίδα Συντονίστρια του θεατρικού εργαστηρίου: Γιολάντα Κωνσταντινίδου Φωτογράφοι: Σπύρος Πώρος και Ανδρέας Σχοινάς Στην παράσταση συμμετείχαν οι ηθοποιοί: Ινώ Μενεγάκη και Γιώργος Πατεράκης Η ομάδα θεάτρου απηύθυνε, επίσης, τις θερμές ευχαριστίες της στο φυλακτικό προσωπικό, καθώς για να ολοκληρωθεί η παράσταση συνεισέφεραν καθοριστικά, μεταξύ άλλων προσαρμόζοντας ακόμα και το πρόγραμμα, τους εποπτεύοντες εισαγγελείς, την διευθύντρια των φυλακών Μαρία Στέφη, χωρίς την επιμονή της οποίας η παράσταση δε θα ήταν εφικτή, το Εθνικό Θέατρο για τα κοστούμια και τα σκηνογραφικά αντικείμενα, και τους εθελοντές που ανέλαβαν αφιλοκερδώς τον ήχο και τον φωτισμό της παράστασης.

Αποτελεί το κεντρικό διεθνές εικαστικό γεγονός της διοργάνωσης κι ο τίτλος της παραλλάσει εκείνον της εμβληματικής ταινίας «Hiroshima Mon Amour»( 1959) του Αλέν Ρενέ ακολουθώντας όχι τα δαιδαλώδη μονοπάτια της κληρονομιάς του πολέμου, όπως στην ταινία, αλλά το τραύμα της εκτόπισης, της μεταβιομηχανικής κατάστασης, της περιβαλλοντικής καταστροφής, τα ναυάγια, τις διαφορετικές εθνότητες εργαζομένων, τη σκιά και το φαντασιακό της αρχαίας ιερής πόλης. Όλο αυτό το κράμα μνήμης που καθορίζει τη σύγχρονη Ελευσίνα. Η φιλόδοξη ομαδική έκθεση των 16 καλλιτεχνών, από τους οποίους οι εννέα είναι Έλληνες, εξερευνά με προεκτάσεις κοινωνικοπολιτικές την Ελευσίνα όπως και την ευρύτερη περιοχή του Θριάσιου Πεδίου. Στον πυρήνα της προσπαθεί να αποκαλύψει «την ομορφιά στο πιο σκληρό τοπίο και τον πολιτικό αγώνα στη φαινομενικά πιο γαλήνια θέα", όπως αναφέρει η συγγραφέας, περιβαλλοντολόγος, ακτιβίστρια Ρεμπέκα Σόλνιτ στο βιβλίο της «Storming the Gates of Paradise: Landscapes for Politics», από το οποίο επίσης εμπνέεται η έκθεση. Τα περισσότερα έργα δημιουργήθηκαν ειδικά για την έκθεση και παρουσιάζονται στο Παλαιό Ελαιουργείο ενώ, στο X-Bowling Art Center ατομικά η φωτογραφική εγκατάσταση της Aglaia Konrad, με αθέατες πλευρές του χώρου και του τρόπου συνύπαρξης («Obstakles»). Η «Ελευσίνα mon amour» είναι κατά κάποιο τρόπο «το συμβολικό πορτρέτο της Ελευσίνας, μιας κοινωνίας σε μετάβαση. Την έκθεση διατρέχει το ναυάγιο και ο προβληματισμός για το πώς μπορούν να συγκροτηθούν κοινότητες μετά από ένα βιομηχανικό τραύμα» σύμφωνα με την Κατερίνα Γρέγου. Η διεθύντρια τού ΕΜΣΤ επιμελείται την έκθεση και δηλώνει πως η Ελευσίνα «είναι περίπτωση μελέτης για κοινωνίες που αναζητούν νέα ταυτότητα». Με την διαφορά όμως ότι αντίθετα από βιομηχανικές πόλεις της Ευρώπης που χαρακτηρίζονται από μεγάλη αποξένωση, «η Ελευσίνα διαθέτει μια γλύκα» προσθέτει με αγάπη για την πόλη η Κατερίνα Γρέγου. Το νήμα της εκθεσιακής αφήγησης ξεδιπλώνεται στις τρεις αποθήκες του Παλαιού Ελαιουργείου, που αποκατεστημένες πλέον, αποδίδονται στο κοινό. Χωρίζεται σε ενότητες με την πρώτη να αναφέρεται στον θαλάσσιο χώρο, γύρω από τον οποίο εκτυλίσσονται σημαντικά γεωπολιτικά και περιβαλλοντικά ζητήματα. Ενδεικτικά, οι «Γκρίζες ζώνες» του Βαγγέλη Βλάχου, το έργο της Μαρίνας Γιώτη «Αντηχώντας τον Κόσμο της Σιωπής» χαρτογραφώντας με σόναρ τον βυθό της Ελευσίνας και των ναυαγίων της σε παράξενες συνθήκες, το φουτουριστικό έργο του κινηματογραφιστή Mahdi Fleifel , ο οποίος προσπαθεί να φανταστεί το μέλλον όπου οι άνθρωποι θα είναι απόντες, εξαφανισμένοι λόγω των καταστροφικών συνηθειών τους. Το εικαστικό ημερολόγιο του Maarten Vanden Eynde αναφέρεται στα υλικά τα οποία έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί στη βιομηχανική παραγωγή. Ένας χάρτης με τα μεγάλα ναυάγια μεταναστών στη Μεσόγειο είναι φιλοτεχνημένος από τον Δημήτρη Τσουμπλέκα. Στον ίδιο χώρο, η μικρή αρχειακή έκθεση «Αισχύλεια: Ένα Αρχείο Εικαστικών Τεχνών» σε επιμέλεια Δώρας Βασιλάκου, για τη σχέση του φεστιβάλ των Αισχυλείων με τη σύγχρονη εικαστική δημιουργία και των εξαιρετικών εκθέσεων από την ίδρυση του φεστιβάλ μέχρι και το 2016, χρονιά που η Ελευσίνα ανακηρύχτηκε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Στη δεύτερη αποθήκη του Παλαιού Ελαιουργείου, η αφήγηση βρίσκεται στο μεταίχμιο, ανάμεσα στο παλιό που δεν υπάρχει πια και τη νέα συνθήκη που δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί. Στην αίθουσα δεσπόζει το κουφάρι ενός πλοίου και ο καπετάνιος του, έργο του Δημήτρη Τσουμπλέκα. Πρώην βιομηχανικοί εργάτες και νυν εργαζόμενοι της Ελευσίνας αποδίδονται από τον Κροάτη Ίγκορ Γκρούμπιτς μέσα από τα αντικείμενα που επέλεξαν οι ίδιοι για να σηματοδοτήσουν την εργασιακή τους κατάσταση. Μια οικογενειακή ιστορία αναδύεται στο ανιμέισιον του Şerban Savu, με την περιήγηση ενός πατέρα με τον γιο του σε εργοστάσια της Κροατίας όπου δούλευε ο πατέρας, κλειστά εδώ και χρόνια μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Στην τρίτη ενότητα βλέπουμε έργα όπως το μεγάλο πρότζεκτ της Μαριάννας Χριστοφίδου για την Ελευσίνα, που περιλαμβάνει ταινία, πειραματικό βίντεο, και εγκατάσταση, το έργο Hadal Zone των Sphinxes (Ιωάννα Τσάκαλου & Μάνος Φλέσσας) για το δυστοπικό τοπίο ακόμα και στο βαθύτερο σημείο του ωκεανού κ.ά. Ελευσίνα Mon Amour, υπότιτλος: Αναζητώντας τον Τρίτο Παράδεισο Στο προαύλιο του Παλαιού Ελαιουργείου, η Ναταλία Μαντά δημιουργεί ένα κεραμικό μωσαϊκό με περισσότερες από 1000 κεραμικές πλάκες όλες διαφορετικές, εικονογραφημένες με σύμβολα από την ιστορία της Ελευσίνας από την αρχαιότητα έως σήμερα. Η καλλιτεχνική χειρονομία της ξαναζωντανεύει το προϋπάρχον στον χώρο έργο του Michelangelo Pistoletto, πάνω στα σημεία όπου το 2014 είχε αφαιρεθεί το τσιμέντο. Ο Ιταλός εκπρόσωπος της arte povera είχε δημιουργήσει το 2014 για το φεστιβάλ Αισχύλεια, τον Τρίτο Παράδεισο. Χαρακτηρίζεται από ένα σύμβολο το οποίο επανασχεδιάζει το μαθηματικό σχήμα του άπειρου. Ο Τρίτος Παράδεισος- πρόκειται για μια επινόηση του Πιστολέτο- είναι ο μελλοντικός παράδεισος που αναζητούμε, η αρμονική συνύπαρξη τεχνολογικού παραδείσου και της φύσης. Είναι το πέρασμα σε ένα νέο επίπεδο πλανητικού πολιτισμού, απαραίτητο για την εξασφάλιση της επιβίωσης του ανθρώπινου γένους.

Από τις 15 έως τις 30 Ιουλίου δύο μεγάλης κλίμακας θεατρικές παραγωγές έργων του Αισχύλου - μία ελληνική και μία διεθνής - από κορυφαίους καλλιτέχνες, μια συναυλία με τη συμμετοχή διακεκριμένων μουσικών συνόλων, καθώς κι ένα θεωρητικό συμπόσιο για τον Αισχύλο και τις έννοιες που διέπουν το αρχαίο δράμα, παρουσία εξεχόντων προσκεκλημένων, συνθέτουν έναν άτυπο αλλά εκρηκτικό διάλογο στο σπουδαίο αυτό σκηνικό είδος, που παραμένει πάντοτε ζωντανό και κρίσιμο στα σύγχρονα ζητήματα δικαιοσύνης, ουμανισμού και πολιτικής. H πρώτη εμφάνιση θεσμού για την έννοια του Δικαίου στην ιστορία της Ευρώπης, το έργο που εισήγαγε τον Άρειο Πάγο ως όρο, ως έννοια και ως θεσμό στην ιστορία, οι ΕΥΜΕΝΙΔΕΣ, έρχονται σε σκηνοθεσία Άντζελας Μπρούσκου στο Αμφιθέατρο Παλαιού Ελαιουργείου στις 15 & 16 Ιουλίου. Στον ίδιο χώρο, στις 23 Ιουλίου θα πραγματοποιηθεί η συναυλία Ιάννης Ξενάκης: Ορέστεια από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (ΚΟΑ), με τη συμμετοχή της Χορωδίας της Ε.Ρ.Τ., της Χορωδίας Δήμου Αθηναίων και της Παιδικής Χορωδίας του Ωδείου Kodály, ενώ την επομένη, στις 24 Ιουλίου, θα γίνει Ημερίδα Αρχαίου Δράματος υπό την επιμέλεια της Δηώς Καγγελάρη. Τέλος, στις 29 & 30 Ιουλίου, οι ΠΕΡΣΕΣ Το ταξίδι στο πεδίο των ψυχών, μια παράσταση με στοιχεία περφόρμανς σε σκηνοθεσία Nikita Milivojević, θα ξεκινήσει από το λιμάνι του Περάματος Μεγαρίδος με τη δύση του ήλιου, θα μας μεταφέρει εν πλω στη Σαλαμίνα και τέλος, όταν πέσει η νύχτα, σε μια έρημη περιοχή του νησιού που βλέπει στον τόπο όπου έλαβε χώρα η αρχαία σύγκρουση. ΑΙΣΧΥΛΟΥ project ^ Η πρώτη έκδοση του ΑΙΣΧΥΛΟΥ project ^, μια Δράση Παρακαταθήκης της 2023 Ελευσίς, πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι του 2022 στο Αμφιθέατρο Παλαιού Ελαιουργείου με στόχο να θεσμοθετήσει έναν σπάνιο διάλογο πάνω στο Αισχύλειο Δράμα. Περιλάμβανε τις παραστάσεις ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ της σπουδαίας φλαμανδικής ομάδας tg STAN σε σκηνοθεσία Jolente De Keersmaeker, ένα πρωτοποριακό έργο για τις σύγχρονες έμφυλες ταυτότητες και τη φωνή των σιωπηλών, και ΠΕΡΣΕΣ σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά, μια συμπαραγωγή της 2023 Ελευσίς, του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και της εταιρείας «Το Θέατρο», για την τραγωδία της ανθρωπότητας σε μια συνομιλία για τα πολλαπλά παγκόσμια αδιέξοδα του σήμερα. Aναλυτικά το πρόγραμμα: 15, 16 ΙΟΥΛ EΥΜΕΝΙΔΕΣ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ ΠΑΛΑΙΟΥ ΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΟΥ Η δίκη στις αισχύλειες Ευμενίδες είναι η πρώτη νομική δίκη στην ιστορία της ανθρωπότητας. Στην παράσταση, ένα φανταστικό δικαστήριο συνδέει την αρχαιότητα με το σήμερα. Κοινότητες, συλλογικότητες και κάτοικοι της πόλης της Ελευσίνας προσκαλούνται να συμμετάσχουν ενεργά στον κόσμο μιας φανταστικής δίκης, αναλαμβάνοντας τη θέση του αθηναϊκού δικαστηρίου. Οι Ευμενίδες γίνονται ερέθισμα για την ανάπτυξη δημόσιου διαλόγου. Το κοινό μπορεί να αλληλεπιδρά ενεργώντας ως επιπλέον ερμηνευτής ή ακόμα και ως ένας παράγοντας που συμβάλλει στην εξέλιξη της δράσης. Μέσω του αρχαίου δράματος τίθεται ως ζητούμενο η συνοχή των πολιτών μιας κοινωνίας και η στάση τους απέναντι στα κοινά. Αυτή η ουτοπική συνθήκη συνιστά αντίστοιχα ένα ουτοπικό δικαστήριο, όπου διεξάγεται η δίκη του Ορέστη στις Ευμενίδες του Αισχύλου. Η ανελέητη αλυσίδα της διαιωνιζόμενης εκδίκησης και αντεκδίκησης παραχωρεί τη θέση της στη δικαιοσύνη της πόλης. Μια δίκη που λαμβάνει χώρα στο παρελθόν, αλλά απευθύνεται στους πολίτες όλου του κόσμου του μέλλοντος. Μετάφραση: Δημήτρης Δημητριάδης Σκηνοθεσία: Άντζελα Μπρούσκου Σχεδιασμός φωτισμών: Στέβη Κουτσοθανάση Σκηνικά: Ελίνα Λούκου Κοστούμια: Βασίλης Μπαρμπαρίγος Επιμέλεια κομμώσεων: Κωνσταντίνος Βασιλείου Make-up artist: Παναγιώτης Καρακάσης Επιμέλεια κίνησης: Βάλια Παπαχρήστου Μουσική σύνθεση: Αλέξανδρος Μήτρος Φωνητική σύνθεση χορού: Αγγελική Τουμπανάκη Bοηθός σκηνοθέτη: Θάνος Χατζόπουλος Φωτογραφίες: Άρτεμις Σκουλίκα & Θάνος Χατζόπουλος Οργάνωση - Εκτέλεση παραγωγής: Θέατρο Δωματίου Ηθοποιοί: Παρθενόπη Μπουζούρη (Προφήτης, Απόλλων), Άντζελα Μπρούσκου (Κλυταιμνήστρα), Διονύσης Πιφέας (Ορέστης), Δήμητρα Χατούπη (Αθηνά) Ευμενίδες: Σμαράγδα Κάκκινου, Πάολα Καλλιγά, Δανάη Κατσαμένη, Θεοδώρα Κόρδα, Ανδριανή Κυλάφη, Βάλια Παπαχρήστου, Αγγελική Τουμπανάκη Συμπαραγωγή: 2023 Ελευσίς, ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Σερρών & Θέατρο Δωματίου Με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού και του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών Ημερομηνίες: Σάββατο 15 & Κυριακή 16 Ιουλίου Ώρα έναρξης: 21:15 Χώρος: Αμφιθέατρο Παλαιού Ελαιουργείου Τιμές εισιτηρίων: γενική είσοδος 15 € , μειωμένο 10 € (φοιτητές, 65 άνω), ατέλειες 5 € (άνεργοι, ΑμΕΑ και συνοδοί, ηθοποιοί) 23 ΙΟΥΛ ΙΑΝΝΗΣ ΞΕΝΑΚΗΣ: ΟΡΕΣΤΕΙΑ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ ΠΑΛΑΙΟΥ ΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΟΥ Ο λόγος του Αισχύλου συνδυάζει αρχαϊκή μεγαλοπρέπεια, τελετουργική στιβαρότητα και διονυσιακή έκσταση. Εμπνεόμενος ευθέως από τα στοιχεία αυτά, ο Ιάννης Ξενάκης, ένας από τους στυλοβάτες της διεθνούς μουσικής πρωτοπορίας κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, συνέθεσε την Ορέστειά του (1965-1966), ένα έργο που συμπυκνώνει την πλοκή και την ουσία της αισχύλειας τριλογίας και ταλαντεύεται ανάμεσα στην όπερα, στο ορατόριο και στο μυσταγωγικό χορόδραμα. Χωρίς ίχνος πρόθεσης να αξιοποιήσει παραδοσιακούς «καλλωπισμούς», η μουσική δίνει έμφαση στον αρχέγονο ρυθμό (εξ ου και η εκτεταμένη χρήση των κρουστών) και στην εκφραστική δύναμη του λόγου, που διαρκώς σμιλεύεται και μεταπλάθεται με ευφάνταστες σύγχρονες συνθετικές τεχνικές. Η συμπλήρωση ενός αιώνα από τη γέννηση του μεγάλου συνθέτη προσφέρει μια εξαιρετική ευκαιρία αναβίωσης της συγκλονιστικής, υποβλητικής και συνάμα έντοντα απαιτητικής μουσικής του από την ΚΟΑ και τους εκλεκτούς συνεργάτες της. ΟΡΧΗΣΤΡΑ: Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, έργο για βαρύτονο, μικτή χορωδία, παιδική χορωδία και ορχηστρικό σύνολο Ιάννης Ξενάκης: Ορέστεια για βαρύτονο, μικτή χορωδία, παιδική χορωδία και ορχηστρικό σύνολο Κασσάνδρα για βαρύτονο, ψαλτήριο και σόλο κρουστά La Déesse Athena για βαρύτονο και 12 έγχορδα Σολίστ: Holger Falk (βαρύτονος), Δημήτρης Δεσύλλας (κρουστά) Συμμετέχουν: Χορωδία της Ε.Ρ.Τ. | Διδασκαλία/διεύθυνση: Μιχάλης Παπαπέτρου, Χορωδία Δήμου Αθηναίων | Διδασκαλία/διεύθυνση: Σταύρος Μπερής, Παιδική Χορωδία του Ωδείου Kodály | Διδασκαλία/διεύθυνση: Μιχάλης Πατσέας Μουσική διεύθυνση: Μύρων Μιχαηλίδης Ημερομηνία: Κυριακή 23 Ιουλίου Ώρα έναρξης: 21:15 Χώρος: Αμφιθέατρο Παλαιού Ελαιουργείου Τιμές εισιτηρίων: γενική είσοδος 15 € , μειωμένο 10 € (φοιτητές, 65 άνω), ατέλειες 5 € (άνεργοι, ΑμΕΑ και συνοδοί, ηθοποιοί) 29, 30 ΙΟΥΛ ΠΕΡΣΕΣ Το ταξίδι στο πεδίο των ψυχών Η περφόρμανς ξεκινά από το λιμάνι του Περάματος Μεγαρίδος με τη δύση του ήλιου. Συνεχίζεται σε ένα πλοίο που μας μεταφέρει στη Σαλαμίνα και τέλος, όταν πέσει η νύχτα, σε μια έρημη περιοχή του νησιού που βλέπει στον τόπο όπου έλαβε χώρα η αρχαία σύγκρουση. Το κοινό παρακολουθεί τον Ξέρξη, τον Χορό και τα άλλα πρόσωπα του έργου σε αυτή τη διαδρομή, ενώ τα μέρη του έργου του Αισχύλου, σε μετάφραση Γιώργου Μπλάνα, κατοικούν τα σημεία της διαδρομής. Ο Ξέρξης συνειδητοποιεί ότι δεν έχει γυρίσει στο σπίτι του, αλλά ότι έχει βρεθεί στον χώρο του εγκλήματος. Γύρω του ζωντανεύουν όλες οι χαμένες ψυχές αυτών που έσειρε ως εδώ. Ο χώρος γεμίζει με τις παρουσίες αυτών που ζουν συνεχώς την αγωνία ως αποτέλεσμα της καταστροφής που έφερε. Η σκληρή όμως μοίρα του ηττημένου είναι η μοναξιά. Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας Σκηνοθεσία: Nikita Milivojević Κίνηση: Amalia Bennett Μουσική σύνθεση - Δραματουργία: Δημήτρης Καμαρωτός Σκηνικά: Γιώργος Γαβαλάς Φωτισμοί: Γιάννης Δρακουλαράκος Κοστούμια: Kenny MacLellan Ηχητικός σχεδιασμός: Κώστας Μπώκος Βοηθός σκηνοθέτη: Νίκος Τσιμάρας Βοηθός χορογράφου: Κατερίνα Γεβετζή Βοηθός σκηνογράφου: Νικόλας Καναβάρης Διεύθυνση παραγωγής: Κωνσταντίνα Αγγελέτου Βοηθοί παραγωγής: Ξένια Καλαϊτζή, Βαγγέλης Βογιατζής Εκτέλεση παραγωγής: Λυκόφως Φωτογραφίες: Άρης Καμαρωτός Παίζουν: Δημήτρης Ήμελλος (Ξέρξης), Μαρία Ζορμπά (Άτοσσα), Θοδωρής Αντωνιάδης (Αγγελιαφόρος), Γιώργος Μπινιάρης (Φάντασμα Δαρείου), Μυρτώ Αλικάκη (Κορυφαία χορού) Χορός: Γιώργος Ζυγούρης, Νίκος Ιατρού, Δημήτρης Καραμάνος, Εμμανουήλ Κοντός, Νικόλας Μακρής, Νικόλας Ντούρος, Θανάσης Ραφτόπουλος & δύο ηθοποιοί του Εθνικού Θεάτρου της Σερβίας στο Νόβι Σαντ Μουσικοί: Γιώργος Κατσατσίδης (μπαγιάν), Βασίλης Παπαβασιλείου (κοντραμπάσο), Κώστας Σίσκος (κόρνο) Συμπαραγωγή: 2023 Ελευσίς, Εθνικό Θέατρο της Σερβίας & Novi Sad 2022 - European Capital of Culture Ημερομηνίες: Σάββατο 29 & Κυριακή 30 Ιουλίου Χώρος: Σαλαμίνα / Εν πλω | Σημείο συνάντησης: Λιμάνι Ferry Boat Περάματος Μεγαρίδος (χάρτης εδώ) Ώρα έναρξης: 20:15 | Ώρα Προσέλευσης: 19:15-19:45 Τιμές εισιτηρίων: γενική είσοδος 25 € , μειωμένο 15 € (φοιτητές, 65 άνω), ατέλειες 10 € (άνεργοι, ΑμΕΑ και συνοδοί, ηθοποιοί) Χρήσιμες οδηγίες Ο απόπλους θα ξεκινήσει στις 20:15 ακριβώς. Παρακαλούνται οι θεατές για την έγκαιρη προσέλευσή τους. Κατά τη διάρκεια της παράστασης οι θεατές θα χρειαστεί να διανύσουν διαδρομή 500 περίπου μέτρων σε άσφαλτο και χωματόδρομο. Την ίδια διαδρομή θα διανύσουν και κατά την επιστροφή τους. Συνιστάται στους θεατές να φέρουν μαζί τους νερό και προαιρετικά καπέλο, αντιηλιακό & αντικουνουπικό. Την παράσταση μπορούν να παρακολουθήσουν ΑμεΑ μόνο με αυτοκινούμενα/μηχανοκίνητα αμαξίδια. 24 ΙΟΥΛ Ημερίδα Αρχαίου Δράματος Επιμέλεια: Δηώ Καγγελάρη Στο πλαίσιο του ΑΙΣΧΥΛΟΥ project ^, η 2023 Ελευσίς διοργανώνει δυο συζητήσεις με τη συμμε-τοχή πανεπιστημιακών καθηγητών/τριών και δημιουργών και στόχο τον εμπλουτισμό του διαλό-γου με το έργο του κορυφαίου τραγικού ποιητή. Πρόσβαση στην Ελευσίνα # 21χλμ Η πρόσβαση μπορεί να γίνει με τους εξής τρόπους: Με αυτοκίνητο ή μηχανή μέσω της Αττικής Οδού ή από τη Λεωφόρο Αθηνών σε μόλις 25 λεπτά από το κέντρο της Αθήνας Με λεωφορείο (γραμμές 845 και 871 από Πειραιά, 876 από τον σταθμό «Αγ. Μαρίνα» του μετρό και 878 από Αχαρνές) Με προαστιακό (στάση «Μαγούλα» και στη συνέχεια με το λεωφορείο 863) Με ΚΤΕΛ (γραμμή Μέγαρα - Νέα Πέραμος - Ελευσίνα, με αφετηρία την πλατεία Ασωμάτων στο Θησείο) Δυνατότητα μετακίνησης από το κέντρο της Αθήνας στην Ελευσίνα μετ’ επιστροφής. Απαραίτητη κράτηση θέσεων εδώ. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.

Η Συμφωνική Ορχήστρα της Δρέσδης θα γεμίσει τον ουρανό της Ελευσίνας με νότες από μουσικές συνθέσεις που δημιουργήθηκαν ή διασκευάστηκαν ειδικά για τη διοργάνωση, από διαφορετικές περιόδους της ιστορίας του πολιτισμού: έργα του Βενετού συνθέτη της Αναγέννησης Τζοβάννι Γκαμπριέλι θα ερμηνευτούν σε συνδυασμό με μουσικά αποσπάσματα του οσκαρικού συνθέτη του κινηματογράφου Τζον Γουίλιαμς, καθώς και με σύγχρονα κομμάτια της Κωνσταντίας Γουρζή και του Wieland Reissmann. «Το Μυστήριο 132 SKY ABOVE ELEFSINA είναι μια ασυνήθιστη συναυλία κλασικής μουσικής με μοναδικές διασκευές για γαλλικά κόρνα, άλπχορν (κόρνα των Άλπεων), τρομπέτες και τούμπα, που αντικατοπτρίζει τις πολιτιστικές μεταβάσεις ανά τους αιώνες», αναφέρει προσκαλώντας το κοινό, ελληνικό και ξένο, η 2023 Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Η συναυλία θα διαρκέσει 75 λεπτά και η ώρα έναρξης είναι στις 21.00. Η πρόσβαση στη Βλύχα θα πραγματοποιείται αποκλειστικά με λεωφορεία από το Πάρκινγκ Παλαιού Ελαιουργείου προς Βλύχα. Τιμές εισιτηρίων: Γενική είσοδος 15 ευρώ, μειωμένο 10 ευρώ (φοιτητές, άνω των 65), ατέλειες: 5 ευτρώ (Άνεργοι, ΑμεΑ και συνοδοί).

Ο κύριος Λι συνοδευόμενος από στελέχη της Πρεσβείας, ξεναγήθηκε στις εγκαταστάσεις του ναυπηγείου και ενημερώθηκε για τις επιχειρηματικές δραστηριότητες που έχουν αναπτυχθεί. Πιο συγκεκριμένα έγινε: - Παρουσίαση των δραστηριοτήτων της ONEX Shipyards & Technologies Group με ιδιαίτερη έμφαση στην ραγδαία ανάπτυξη των Ναυπηγείων της εταιρείας (Ελευσίνα και Νεώριο Σύρου). - Προβολή του σχεδίου αναμόρφωσης των Ναυπηγείων Ελευσίνας, των δραστηριοτήτων που σχεδιάζεται να αναπτυχθούν καθώς και των απαιτήσεων για νέες συνεργασίες και προϊόντα. - Παρουσίαση της συμμετοχής των ONEX Elefsis Shipyards στο ερευνητικό πρόγραμμα μετατροπής/αναβάθμισης πλοίων συμβατικής τεχνολογίας σε «eco-friendly», που χρηματοδοτείται εξ' ολοκλήρου από το υπουργείο Βιομηχανίας Εμπορίου και Ενέργειας της Δημοκρατίας της Κορέας, και για το οποίο έχει επιλεχθεί το ONEX Shipyards & Technologies Group από το «Korea Evaluation Institute of Industrial Technology Aerospace & Shipbuilding Team». Τέλος, η ομάδα της πρεσβείας της Δημοκρατίας της Κορέας έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην αναπτυξιακή δυναμική του ομίλου ONEX επισημαίνοντας τις προοπτικές συνεργασίας με εταιρείες της Δημοκρατίας της Κορέας που ενεργοποιούνται στον ναυπηγικό, ναυτιλιακό τομέα, αλλά και σε άλλους τομείς ενδιαφέροντος, όπως η πράσινη ενέργεια, τα αμυντικά συστήματα, η υγεία και μέσα συγκοινωνιών.

Το κτήριο θα στεγάσει τον σταθμό πολυμέσων του ψηφιακού προγράμματος «myEleusis», καθώς και δραστηριότητες της Εφορείας Δυτικής Αττικής, γενικότερου πολιτιστικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα, όπως προβολές, παρουσιάσεις, φωτογραφικές εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα. Στον ισόγειο χώρο του κτηρίου, που επικοινωνεί με τον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, θα λειτουργήσει πωλητήριο του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων. Όπως ενημερώνει ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ, το προς ολοκλήρωση έργο επισκέφθηκαν η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, καθώς και ο Διευθύνων Σύμβουλος της HELLENiQ ENERGY, Ανδρέας Σιάμισιης. Το έργο της αποκατάστασης υλοποιείται με χορηγία της Ελληνικά Πετρέλαια θυγατρικής εταιρείας του Ομίλου HELLENiQ ENERGY, ύψους 511.000 ευρώ. Η Λίνα Μενδώνη και ο Ανδρέας Σιάμισιης ενημερώθηκαν από τη μελετήτρια Ελένη-Άννα Χλέπα για την πρόοδο των εργασιών επισκευής και αποκατάστασης του κτιρίου, στην αρχική του μορφή. Στόχος είναι, η ανάδειξη της ιστορικής και αρχαιολογικής του αξίας, καθώς και η διασφάλιση της λειτουργικότητάς του βάσει των σύγχρονων αναγκών, ώστε να αναβαθμίσει την εμπειρία της επίσκεψης στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας. Η διώροφη «Οικία Αδάμ», συνολικής έκτασης 160 m2 χρονολογείται από το 1927. Παρέμεινε στην ιδιοκτησία της οικογένειας Αδάμ μέχρι το Νοέμβριο του 1979, όταν ξεκίνησε διαδικασία κήρυξης αναγκαστικής απαλλοτρίωσης του ακινήτου από το υπουργείο Πολιτισμού, η οποία ολοκληρώθηκε το 1994 με το κτήριο να περιέρχεται στο Δημόσιο. Ήδη το 1990, η «Οικία Αδάμ» χαρακτηρίστηκε ως αξιόλογο κτήριο του μεσοπολέμου με νεοκλασικά στοιχεία και κηρύχτηκε διατηρητέα με ειδικούς όρους, καθώς αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα μεσοαστικής μονοκατοικίας με επιρροές από τον όψιμο κλασικισμό. Αυτή τη στιγμή έχει ολοκληρωθεί περίπου το 87% των εργασιών αποκατάστασης. Το έργο θα έχει ολοκληρωθεί ως τον προσεχή Ιούνιο, με τη διατήρηση των αρχιτεκτονικών στοιχείων του.

Η ιδέα της έκθεσης είχε ως αφετηρία τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών και αφού πέρασε διάφορα στάδια επεξεργασίας, μεταφέρθηκε στις αίθουσες διδασκαλίας του Πανεπιστημίου όπου παραδόθηκε σαν ετήσιο μονοθεματικό Project στους φοιτητές του εργαστηρίου «Εικαστικές Εφαρμογές» του Τμήματος Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Οι φοιτητές αγκάλιασαν με ενθουσιασμό την πρόκληση και ασχολήθηκαν, για πάνω από ένα έτος, με την δημιουργία πρωτότυπων έργων μέσω της τεχνικής του κολλάζ αναπτύσσοντας τις ιδέες τους επί των δημιουργικών αξόνων: Sky, Limited-Unlimited, Countries, Journeys, Nations, Earth, Travel, Space, Border-Borderless κ.α. ή υιοθετώντας ελεύθερες ερμηνείες εννοιών και όρων. Οι εικαστικές και εννοιολογικές προσεγγίσεις ακολούθησαν διαδρομές κυριολεκτικές, μεταφορικές, συμβολικές, ρεαλιστικές, υπερρεαλιστικές, αφηρημένες ή συνδυασμό μέρους αυτών. Τα επιλεγμένα έργα, παράγωγα αυτού του «ταξιδιού» παρουσιάζονται στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» σε εκτυπώσεις φωτογραφιών και σε συνεχή ροή προβολής ψηφιακών εικόνων σε video. Η έκθεση άνοιξε τις πύλες της την Τρίτη 2 Μαΐου και θα διαρκέσει ως το τέλος του έτους, με ελεύθερη πρόσβαση για το κοινό. Η UN-LIMITED SKY είναι διπλά επετειακή διότι είναι η 100η έκθεση που πραγματοποιείται στο αεροδρόμιο "Ελευθέριος Βενιζέλος" και ταυτόχρονα σηματοδοτεί την ολοκλήρωση της πρώτης πενταετίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Αυτό επισημαίνεται σε ανακοίνωση του ΠΑΔΑ, στην οποία χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα τιμητικό για το Πανεπιστήμιο, το γεγονός ότι η συγκεκριμένη έκθεση επιλέχθηκε να είναι η επετειακή προτίμηση του αεροδρομίου η οποία ενισχύεται και με την απόφαση του "Ελ. Βενιζέλος" να φιλοξενήσει την UN-LIMITED SKY οκτώ μήνες. Ιδέα και Επιμέλεια Έκθεσης: Χάρης Πρέσσας, Καθηγητής, Κοσμήτωρ ΣΕΤΠ / Μυρτώ Βουνάτσου, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήματος Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών Συμμετέχοντες: Ανδρέου Καλλιόπη / Βέλλη Βασιλική / Βενετόπουλος Νίκος / Βερονίκη Νικολέττα / Βουγιουκαλάκης Αλέξανδρος / Γάρδος Χριστόδουλος / Γλάρος Μιχάλης / Δάσκος Αλέξανδρος / Δεληγιάννη Κατερίνα / Δημητροπούλου Μικαέλα / Ζαρρή Βασιλική / Ηλιοπούλου Νίκη / Θεοδωρίδου Μαρία / Κίννα Μιχαέλα / Κίτα Έλενα / Κουρκουτά Μαρία / Κυριάκου Κωστής / Κωνσταντίνου Άρτεμις / Λύτρα Αφροδίτη / Μάρα Ευαγγελία / Μαυροπούλου Κατερίνα / Μητσοπούλου Ίνα / Μπακάλης Σπύρος / Μπέλμπα Ορέστης / Μπέκιο Φατιόν / Μπιτσάνη Σταυριάννα / Νατσκέμπια Βαλέριος / Οικονόμου Άννα / Παλάι Ρενάτα / Παππά Βάσια / Πολίτη Βασιλική / Προβιάς Χρήστος / Πρωτοπαπά Ευφημία / Ρεντζέπη Ουρανία / Σεϊρλή Κατερίνα / Σιδηροπούλου Νικολέτα / Σολδάτου Ντίνα / Στάμου Μαρία / Τσελεμεντέ Μάιρα / Τσέτσου Κωνσταντίνα / Τσιρωνά Μαριαλένα / Φωτεινόπουλος Χρήστος / Χατζηϊωσήφ Παναγιώτης Γραφιστική Επιμέλεια: Πρόδρομος Μάνου Συλλογή και Επεξεργασία Ψηφιακού Υλικού: Νίκος Βενετόπουλος / Νίκη Ηλιοπούλου / Σταυριάννα Μπιτσάνη

Επί τρεις μέρες και δύο νύχτες, εκτυλίσσεται το Μυστήριο 84 Πανηγύρι, όπου ο διακεκριμένος σκηνοθέτης Σύλλας Τζουμέρκας σε συνεργασία με τη Γερμανίδα σκηνοθέτιδα Έλκε Λέρενκράους μετατρέπουν την Ελευσίνα σε κινηματογραφικό πλατό με ζωντανά γυρίσματα δύο ταινιών στην οδό Παγκάλου και άλλα σημεία της πόλης. Όλοι μπορούν να γίνουν πρωταγωνιστές για λίγα λεπτά αλλά και να παρακολουθήσουν ζωντανά τη διαδικασία του μοντάζ. Επιπλέον, καθόλη τη διάρκεια της μέρας (και της νύχτας) πραγματοποιούνται στο Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Ελευσίνας (Ε.Κ.Ε.Δ.Α.) διαδραστικές περφόρμανς, ομιλίες και στρογγυλές συζητήσεις , ενώ προβάλλονται περισσότερες από 30 ταινίες και new media έργα που όρισαν, ενσωμάτωσαν ή συνδιαλέχθηκαν με live cinema τεχνικές. Από Μπερτολούτσι (Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι), Γκοντάρ (Εδώ και Αλλού), Ζάιντλ (Animal Love), Μπίγκελόου (Zero Dark Thirty) και Βιμ Βέντερς (Το Πέρασμα του Χρόνου), μέχρι τον 'Αλμπερτ Σέρα (το μνημειώδες φετινό Pacifiction με τον Μπενουά Μαζιμέλ για πρώτη φορά στην Αθήνα) και τη Χελένα Γουίτμαν (τα Ανθρώπινα Λουλούδια της Σάρκας με τους Αγγελική Παπούλια και Ντενί Λαβάν, σε πρώτη πανελλήνια προβολή), αλλά και πολλές-πολλές ακόμα κρυμμένες εκπλήξεις και θεματικές διαδρομές. To Σάββατο 22 Απριλίου, στις 12.00 στην Πλατεία του Συνοικισμού των Ποντίων, ο Λάμπρος Λιάβας παρουσιάζει το Μυστήριο 100 Ιερά Τραγούδια και μιλάει για το βαθύτερο νόημα και τις λειτουργίες των λαϊκών δρώμενων και των τραγουδιών, ενώ από τις 13.00 έως τις 16.00 στην ΟΑΣΗ (πρώην κάμπινγκ), θα στηθεί μέσα στα δέντρα ένα μεγάλο λαϊκό γλέντι με τα τραγούδια και τους χορούς της Γης, της 'Ανοιξης και της Ελληνικής Πασχαλιάς. Ανάμεσά τους και τα πολύ ιδιαίτερα τραγούδια «της κούνιας» που συνηθίζονταν αυτές τις μέρες σε πολλές περιοχές του Ελληνισμού, απόηχος από τις αρχαίες «αιώρες», μεταφέροντας «ομοιοπαθητικά» τη γονιμότητα των ανθισμένων δέντρων στις νέες κοπέλες. Ακόμη, για όλο το Σαββατοκύριακο, από τις 12.00 έως τις 20.00, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να επισκεφτεί για τελευταία φορά τις δύο εκθέσεις- Μυστήριο 44 Xάινερ Γκέμπελς 7 Στήλες και Μυστήριο 17 Μελίνα, στο Παλαιό Ελαιουργείο. Την Κυριακή 23 Απριλίου απο τις 11:00 έως τις 12:30 θα παρουσιαστεί στην Πλατεία Αγίου Γεωργίου, μπροστά από τον Ιερό Ναό ο Παραδοσιακός Κουντουριώτικος Χορός από τα χορευτικά τμήματα του ΠΑΚΠΠΑ (Νομικό Πρόσωπο Πολιτισμού Αθλητισμού, Κοινωνικής Πολιτικής και Προσχολικής Αγωγής Δήμου Ελευσίνας), μια δράση που συνοδεύει παραδοσιακά τους εορτασμούς για τον πολιούχο της Ελευσίνας.

Ο Αντώνης Ρέμος, συνοδευόμενος από την Υβόννη Μπόσνιακ και φιλικά τους πρόσωπα, βρέθηκε στο «Έναστρον» το βράδυ της Παρασκευής. Ο Χρήστος Μάστορας τον καλωσόρισε και τον κάλεσε επί σκηνής, με το κοινό να χειροκροτεί θερμά. Ο Αντώνης Ρέμος ερμήνευσε μερικές από τις μεγάλες επιτυχίες του, ενώ έκανε ντουέτα με τον πολυτάλαντο frontman του συγκροτήματος MEΛΙSSES σε τραγούδια όπως «Έσπασε η Νύχτα», «Θα ‘Πρεπε» και «Μείνε», αλλά και τη μεγάλη επιτυχία του συγκροτήματος «Το Κύμα». Η συνέχεια δόθηκε με την Δέσποινα Βανδή, η οποία τραγούδησε μαζί με τον Αντώνη Ρέμο δύο ακόμα αγαπημένα τραγούδια, τα «Έτσι Ξαφνικά» και «Δυό Ψέματα». Τα «μαγικά» βράδια στο «Έναστρον», που έγιναν πόλος έλξης από την πρώτη στιγμή, συνεχίζονται δυναμικά, με τις ΜEΛΙSSES και την Δέσποινα Βανδή να κάνουν την καρδιά της μουσικής να χτυπά δυνατά κάθε Παρασκευή και Σάββατο, έχοντας μαζί τους τους Kings και την Τάνια Μπρεάζου.